تخصص پروتز

پرستودنتیکس(تخصص پروتزهای دندانی)- شاخه ای از دندانپزشکی است که به بازسازی و حفظ عملکرد دهان، راحتی، سلامتی و زیبایی بیمار می پردازد. بازسازی و ترمیم دندانهای طبیعی و یا جایگزینی دندانها و بافتهای فکی- صورتی از دست رفته با جایگزین های مصنوعی، در حیطه عملکرد این رشته است. پروتز ثابت پروتز متحرک پروتز ثابت: تعریف: به اعضای مصنوعی بدن پروتز گفته می شود، منظور از پروتز در دندانپزشکی، دندانهای مصنوعی می باشند و پروتز ثابت به پروتزی اطلاق می گردد که بر روی دندان یا دندانهای پایه چسب خورده و ثابت می گردد. پروتز ثابت شامل روکش و بریج (پل) می باشد. روکش بر روی یک دندان تراش خورده سوار می شود, بریج نیز بر روی دندانهای پایه کناری قرار می گیرد و شامل دندانهای جایگزین شده نیز می باشد. ونیرVeneer روکش Crown بریج Bridge ایمپلنت(کاشت دندان) - ونیرها (veneer)      امروزه دیگر دلیلی ندارد که فاصله بین دندانها یا دندانهای رنگ گرفته، بدشکل و کج خود را تحمل کنید. یک ونیر که روی دندانهای شما قرار داده می شود، اشتباه طبیعت و یا آسیب ناشی از یک صدمه را تصحیح کرده و به شما کمک می کند تا لبخندی زیبا داشته باشید. ونیرها نازک بوده و پوسته هایی هستند که با مواد همرنگ دندان برای هرفرد، بطور خاص ساخته می شوند تا سطح جلویی دندانها را پوشش دهند. آنها معمولاً در لابراتوار و توسط تکنسین دندانساز، از روی مدلی که توسط دندانپزشک شما تهیه شده ، ساخته می شوند. شما باید بدانید که این، یک درمان غیر قابل برگشت است، زیرا برای تطبیق پوسته ونیر روی دندان، لازم است مقدار کمی از مینای دندان برداشته شود. دندانپزشک ممکن است به شما توصیه کند که از بعضی غذاها و نوشیدنی ها که ونیر شما را بدرنگ می کند،مثل چای و قهوه پرهیز کنید. گاهی ممکن است ونیر ترک بردارد یا دچار شکستگی شود ولی برای اغلب افراد، زیبایی حاصل از کاربرد آن بیشتر ارزش دارد. - روکش(Crown)      شما ممکن است برای پوشاندن یک دندان و بازگرداندن شکل و اندازه طبیعی آن، نیازمند روکش باشید. یک روکش دندان، دندان شما را قویتر ساخته و ظاهر آن را بهبود می بخشد. وقتی میزان کافی از نسج دندان برای نگهداری یک پرکردگی وسیع باقی نمانده باشد، روکش می تواندآن دندان را پوشانده و ساپورت کند. روکش ها ممکن است برای اتصال یک بریج، محافظت از یک دندان ضعیف و یا ترمیم دندانی که قبلاً شکسته است، بکار روند. روکش درمان خوبی برای دندانهای بدرنگ و یا بدشکل است. همچنین برای پوشاندن یک ایمپلنت دندانی نیز استفاده می شود. اگر دندانپزشک شما روکش شدن دندان را توصیه می کند، احتمالاً به یکی از دلایل فوق می باشدتا به شما کمک کند دندانهایی سالم و لبخندی زیبا داشته باشید. - بریج (Bridge)     اگر شما یک یا چند دندان را از دست بدهید، دچار مشکل در جویدن و صحبت کردن می شوید.دراین صورت بریج یکی از درمان هایی است که با جایگزینی دندانهای از دست رفته به حفظ شکل صورت و کاهش مشکلات جویدن کمک می کند. بریج ثابت، دندانهای از دست رفته را که بین دندانهای دیگر هستند، جایگزین می سازد و نمای زیبایی دارد. این نوع ترمیم ممکن است از طلا، آلیاژها، پرسلن(چینی) یا ترکیبی از این مواد باشد و به منظور ساپورت، به دندانهای مجاور که به آنها دندانهای پایه اطلاق می شود، باند شده یا به روکش روی آنها متصل می شود. برخلاف بریجهای متحرک که میتوانیدآنها را بیرون آورده وتمیز نمائید، یک بریج ثابت فقط توسط دندانپزشک می تواند برداشته شود. یک بریج ایمپلنت، دندانهای مصنوعی را مستقیماً به استخوان فک یا زیر لثه، بسته به نوع بریجی که دندانپزشک تجویز کند، متصل می نماید. بنابراین بسیار مهم است که دندانهای باقیمانده خود را تمیز و سالم نگهدارید. مواد مورد استفاده در روکش و بریج     پرسلن (سرامیک/چینی)      این ماده بصورت اینله، انله، روکش و ونیرهای زیبایی استفاده می شود. ونیر پوسته بسیار نازکی از پرسلن است که میتواند جایگزین مینای دندان شود و یا بخشی از آن را می پوشاند. ترمیم های پرسلن بطور خاصی مورد قبول و پسند عامه مردم هستند، زیرا رنگ و شفافیت آنها مشابه مینای دندان طبیعی است. این نوع ترمیم حداقل دو جلسه و گاهی بیشتر وقت نیاز دارد. ترمیم با پرسلن تحت کشش یا فشار مستعد شکستن است. مقاومت آنها بستگی به ضخامت کافی پرسلن و قدرت باند آن با دندان زیرین دارد. آنها نسبت به سایش بسیار مقاومند، اما اگر سطح پرسلن خشن باشد، به سرعت سبب سایش دندانهای مقابل می شود. پرسلن وفلز      نوع دیگری از ترمیم غیر مستقیم است که بسیار قوی و با دوام بوده و در روکش یا بریج بکار می رود. این نوع ترمیم قوی تر از پرسلن به تنهایی است. قسمت زیادی از دندان باید تراش داده شود تا این نوع ترمیم روی آن تطابق یابد. گرچه بسیار مقاوم به سایش می باشند، ترمیم های پرسلن اگر سطح خشن داشته باشند، سبب سایش دندانهای طبیعی مقابل می گردند. ممکن است در ابتدای جایگذاری ترمیم کمی حساسیت به سرما یا گرما وجود داشته باشد. اغلب بیماران مشکلی با این نوع ترمیم ندارند، گرچه تعداد کمی نسبت به بعضی انواع فلز استفاده شده در ترمیم، حساسیت و آلرژی نشان داده اند. آلیاژ طلا      آلیاژ طلا، حاوی طلا، مس و سایر فلزاتی است که ترمیمی قوی بصورت روکش یا بریج را بدست می دهد. آنها معمولاً برای اینله، انله، روکش و بریجهای ثابت استفاده می شوند. بسیار مقاوم به خوردگی و تیرگی رنگ هستند. مقاومت بالایی به شکستن و سائیدگی دارند و این امر موجب می گردد که دندانپزشک، حداقل میزان ساختمان دندان را حین تراش بردارد. آلیاژهای طلا مشکلی برای دندانهای مقابل ایجاد نکرده و بخوبی توسط بیماران تحمل می شوند. گرچه رنگ فلزی آنها شبیه نمای دندان طبیعی نیست. آلیاژ فلزی      آلیاژ های فلزی غیر قیمتی به رنگ نقره هستند و در روکش، بریج ثابت و دنچر پارسیل استفاده می شوند. آنها نسبت به خوردگی و تیرگی رنگ بسیار مقاومند و مقاومت بالایی به شکستگی و سایش دارند. رنگ فلزی آنها نمای دندان طبیعی را ندارد. بعضی بیماران ممکن است نسبت به فلزات، واکنش آلرژیک نشان دهند و در صورت کاربرد آنها ممکن است ابتدائاً حساسیت به سرما و گرما وجود داشته باشد. - ایمپلنت     هیچ چیز جانشین دندانهای سالم نمی شود. ولی وقتی شما دندانی را به دلیل بیماری یا حادثه از دست داده اید، بهتر است بدانید که راهی برای بازگرداندن لبخند زیبای شما وجود دارد.یک ایمپلنت دندانی ظاهرواحساسی شبیه دندان از دست رفته تان به شما می دهد. دندانپزشک یک پایه یا فریم فلزی را زیر لثه شماقرار می دهد که درست شبیه ریشه یک دندان به استخوان فک متصل می شود. سپس دندانپزشک یک دندان جایگزین را روی ایمپلنت قرار می دهد به نحوی که شبیه وضعیت دندان اصلی خود شما به نظر آید. اغلب بیماران معتقدند، ایمپلنت مطمئن و با ثبات است و آن را جایگزین خوبی برای دندان از دست رفته شان می دانند. ایمپلنت ها می توانند جایگزین یک یا چند دندان از دست رفته شوند. لازم به ذکر است که ایمپلنت نیاز به جراحی دارد، بنابراین بیماران باید از نظر کلی در سلامت بسر برند، لثه های سالم داشته و استخوان کافی جهت ساپورت ایمپلنت داشته باشند. در ضمن باید مقید به رعایت دقیق بهداشت دهان و ملاقاتهای مرتب با دندانپزشک باشند. مراحل جایگزینی ایمپلنت      ابتدا جراحی جهت قرار دادن پایه ایمپلنت انجام می شود. جراحی تا چندین ساعت ممکن است طول بکشد و سپس حداکثر 6 ماه وقت لازم است تا استخوان حول این پایه رشد کرده و آن را محکم در برگیرد. بعضی ایمپلنت ها نیاز به یک جراحی ثانویه دارند تا یک رابط(Post)، پایه را به دندان جایگزین متصل کند. در سایر انواع ایمپلنت ها، پایه و رابط بهم متصل هستند و همزمان قرار داده می شوند. پس ازچندین هفته که لثه ها بهبود یافتند، مرحله بعد شروع می شود. دندانهای مصنوعی ساخته شده و به قسمت رابط پایه متصل می شوند. چون چندین بارامتحان دندانهای مصنوعی جهت تنظیم دقیق وضعیت آنها لازم است،این مرحله ممکن است یک یا دو ماه بطول بیانجامد. جراحی ایمپلنت ممکن است در مطب دندانپزشک (تحت بی حسی موضعی) و یا بیمارستان (تحت بیهوشی عمومی)انجام شود. داروهای ضد درد معمول و گاهی آنتی بیوتیک تجویز می شود. دندانپزشک دستورات لازم جهت نحوه رعایت بهداشت دهان و نوع رژیم غذایی را به شما خواهد داد. روکش کردن دندان در چه مواردی تجویز می گردد؟ 1 - دندانهایی که دارای پرکردگیهای وسیع بوده، قادر به تحمل فشارهای جویدن نبوده و بسیار شکننده می باشند، پس ناچاراً باید روکش شوند. 2 - دندانهایی که تاج آنها شکسته ویا مقدار نسج باقیمانده دندان گیر کافی برای پرکردگی نداشته باشد. 3 - دندانهای معالجه عصب شده؛ دندانی که به معالجه عصب نیاز پیدا می کند معمولاً دارای پوسیدگی وسیع و پیشرفته ای بوده و ابتدا به ساکن مقدار زیادی از نسج سالم مینا و عاج را از دست داده است، ثانیاً دندانپزشک برای دسترسی به عصب داخل ریشه ناچاراً مقداری از نسج سالم دندان را بر می دارد، ثالثاً دندان تغذیه داخلی خود را از دست داده و قدری خشک می گردد. رابعاً، دندان ممکن است بر اثر خونریزی داخلی و یا بیماری پالپ(عصب و بافت داخل دندان)تغییر رنگ داده باشد. 4 - زیبایی: دندانهای تیره، بد رنگ، بد تشکیل شده و با شکل های غیر طبیعی نیز نیاز به ترمیم توسط روکش دارند. 5 - ترکهای دندانی 6 - بازسازی سطوح جونده بریج در چه مواردی توصیه می گردد؟      اگر دندان یا دندان هایی از دست بروند و دندانهای کناری قادر به تحمل فشار باشند , بریج توصیه می شود. برای روکش های فلزی میزان تراش کمتر بوده و برای روکش های چینی با اسکلت فلزی مقدار تراش بیشتر بوده و برای روکش های تمام چینی اندکی بیشتر است. ضمناً سطح جونده در صورتی که قرار باشد با چینی پوشانده شود نیاز به تراش بیشتری دارد. مقداری از فضای حاصل از تراش دندان صرف اسکلت فلزی و مقداری صرف پوشاندن سیاهی رنگ فلز توسط مواد اوپک و بقیه آن صرف اضافه نمودن چینی مخصوص عاج و مینای دندان می گردد. آیا دندانی که تاج آن کاملاً از بین رفته باشد امکان ترمیم آن میسر است؟      بله، در این موارد دندانپزشک از داخل ریشه دندان (بعدازمعالجه عصب) قالب گیری بعمل آورده و وسیله ای را که پُست نامیده می شود، می سازد. پست بعداً به داخل ریشه دندان چسب خورده و قسمتی از آن به عنوان تاج بیرون می ماند که بر روی آن روکش دندان سوار می گردد. چرا دندانهای خلفی از دست رفته باید جایگزین شوند؟      بد نیست که بدانید محل قرار گرفتن دندانها را فشارهای وارده از طرف لب، زبان و گونه تعیین می کنند. به عبارت دیگر دندانها در محلی قرار گرفته اند که برآیند نیروهای وارده به آنها صفر است. از نظر سطوح قدامی - خلفی و جونده نیز وجود دندانهای دیگر دندان را محدود می سازد. یک دندان تا هنگامی به رویش و حرکت فعال خود ادامه می دهد تا به دندان مقابل برسد. ضمناً دندانهای خلفی تر تمایل به حرکت به سمت جلو دارند. حال تجسم کنید که اگر یک دندان مثلاً اولین آسیای بزرگ فک پایین از دست برود چه اتفاقاتی ممکن است بیفتد؟ سعدی می فرماید: «.... چو عضوی به درد آورد روزگار دگرعضوها را نماندقرار» با از دست رفتن این دندان، مقداری از فضای حاصل از کشیده شدن آن با حرکت دندانهای مجاور(نه بطور کامل)اشغال می گردد. نتیجتاً فاصله ای بین دندانهای مجاور با دندان کناری شان ایجاد می گردد که علاوه بر گیر غذایی و احتمال بروز پوسیدگی، باعث آزردگی و بیماری لثه نیز می شود. ضمناً حرکت دندانهای مجاور بصورت کامل و بدنه ای نبوده و با خم شدن و انحراف محوری آنها همراه است. ماحصل این خم شدن و ضرر حاصله، ایجاد بیماری لثه با بوجود آمدن پاکت لثه ای (عمیق شدن شیار لثه ای) در ناحیه زیر خم شدگی است. دیگر اینکه در صورت خم شدن، موقع جویدن غذا، نیرو در امتداد محور طولی دندان به آن وارد نشده و نیروی وارده مخرب خواهد شد. با کشیدن یک دندان تغییرات احتمالی فقط منحصر به فک مربوطه نبوده و نظم و آرایش دندانهای فک مقابل را نیز برهم می زند. همانطوری که گفته شد دندانها تا هنگامی به رویش خود ادامه می دهند تا به دندان مقابل برسند. نتیجتاً دندان مقابل به سمت ناحیه کشیده شده شروع به رویش می نماید. این رویش اضافی علاوه بر اینکه از نظر زیبایی ناخوشایند است به علت مزاحمتی که در موقع حرکات طرفی فک ایجاد می کند، برای مفصل گیجگاهی فکی نیز مضر می باشد. باز هم مسئله به اینجا ختم نمی شود. اگر شکل یک دندان را در نظر بگیرید از قطر آن به سمت نوک ریشه کاسته می شود. بدیهی است با رویش بیشتر یک دندان، قسمتی از آن که مجاور دندانهای کناری قرار می گیرد اینک باریک تر بوده و ایجاد فضا و فاصله ای را می نماید که محل گیر غذایی بوده و عوارضی چون پوسیدگی و بیماری لثه را بدنبال دارد. باید بدانید که با کشیدن دندان، استخوان نیز دستخوش تغییرات میگردد. استخوان هر فک از دو قسمت ساختمانی تشکیل شده است. یک قسمت آن استخوان اصلی بوده و بدنه اصلی فک می باشد، قسمت دیگر آن لانه دندانی بوده و دندانها را در بر می گیرد و وجود آن بسته به وجود دندانهاست. اگر دندانی از دست برود و جایگزین نگردد این قسمت از استخوان تحلیل رفته و اگر در آینده نیازی به استفاده از دندانهای مصنوعی بصورت دست دندان باشد، به علت تحلیل شدید استخوان گیر آن کم شده، بیمار را اذیت نموده و یا غیر قابل استفاده می شود. در حالت طبیعی و سلامت، عمل جویدن غذا متناوباً با استفاده از دندانهای هر دو طرف فک صورت می گیرد. در صورت از دست دادن دندان یا دندانهایی در یک طرف دهان، یا بیمار از آن طرف فک کمتر استفاده نموده و یا اصلاً استفاده نمی کند. اگر از یک طرف فک استفاده نشود دندانها تمیز نشده و جرم می بندند و علاوه بر اینکه مستعد به پوسیدگی می شوند ناراحتی لثه هم افزوده می گردد؛ زیرا که غذا خوردن در تمیز شدن دندانها و حفظ سلامتی لثه مؤثر است. با عادت یک طرفه غذا خوردن تغییراتی بصورت سایش در سطح جونده طرف کارگرایجاد میگردد که در صورت شدت، ممکن است ایجاد ناقرینه گی در سطح جونده نموده و در شکل و قیافه شخص نیز تأثیر بگذارد. دندان از دست رفته را چگونه می توان جایگزین کرد؟      روشهای متعددی رایج می باشند: 1 - ایمپلنت یا دندان کاشتنی، که تشکیل شده است از پایه ای که عمدتاً از جنس فلز تیتانیوم بوده و توسط جراح در استخوان فک کار گذاشته شده و سپس بر روی آن دندان قرار می گیرد. 2 - پروتز ثابت یا بریج، که دندان جایگزین شونده به دندانهای کناری با استفاده از تراش آنها چسبانده می شود و غالباً از یک اسکلت فلزی روکش شده توسط چینی ساخته می شود. 3 - پروتز متحرک، که قابل گذاشته شدن و برداشته شدن است و از فلز کرم کبالت و یا آکریل (نوعی پلاستیک) ساخته می شود. دو مورد اول بعلت کارآیی بالا اهمیت خاصی داشته و بیمار احساس می کند که دندان از دست رفته اش را بازیافته است ولی مورد سوم به علت گیر غذایی، خطر بلعیده شدن و عوارض دیگر رضایت مند نبوده و فقط به عنوان موقتی توصیه می گردد و مورد استفاده و تجویز اصلی آن جایگزین نمودن تعداد زیادی دندان و فقدان دندانهای پایه مناسب برای پروتز ثابت می باشد. پروتز متحرک: - پروتز پارسیل - پروتز کامل پروتز پارسیل:      این پروتز شامل چندین دندان جایگزین متصل به یک پایه پلاستیک به رنگ لثه است که توسط یک اسکلت فلزی بهم متصل شده اند. پروتز پارسیل با گیره های فلزی یا وسایلی که به آنها اتصالات دقیق اطلاق می شود به دندانهای طبیعی شما متصل می شود.این اتصالات دقیق تقریباً دیده نمی شوند و معمولاً از گیره های فلزی زیباتر هستند. ممکن است برای تطابق بهتر یک پروتز پارسیل با دندانهای طبیعی، لازم باشد که آنها روکش شوند. بویژه وقتی از اتصالات دقیق استفاده می شود. چه مدت طول می کشد تا به استفاده از پروتز پارسیل عادت کنیم؟      در چند هفته اول، پروتز پارسیل جدید شما ممکن است حجیم و ناراحت بنظر آید، ولی دهان بالاخره عادت کرده و آن را قبول می کند. قرار دادن و برداشتن پروتز مقداری تمرین می خواهد. کلیه دستورات دندانپزشکتان را رعایت کنید. پروتز باید به راحتی در جای خود قرار گیرد. هرگز با گاز گرفتن پروتز آن را با فشار به سر جای خود نرانید. این کار باعث خم شدن یا شکستن کلاسپها می شود. چه مدت باید از پروتز استفاده کنیم؟      دندانپزشک دستورات لازم را دراین زمینه به شما خواهد داد. ابتدا ممکن است از شما خواسته شود که تمام مدت از آن استفاده کنید. گرچه این امر ممکن است کمی ناراحت کننده باشد، ولی این سریع ترین راه برای نشان داده شدن قسمتهایی از پروتز است که ممکن است نیاز به تنظیم داشته باشد. اگر پروتز فشار زیادی به یک ناحیه خاص وارد کند، آن نقطه زخم می شود. دندانپزشک پروتز شما را تنظیم می کند تا راحت تر تطابق یابد. بعد از انجام تنظیم های لازم، معمولاً دندانپزشک توصیه می کندکه قبل از رفتن به رختخواب، آن را از دهان درآورده و صبح دوباره ازآن استفاده کنید. آیا غذا خوردن با پروتز پارسیل مشکل است؟      غذا خوردن را با غذاهای نرم و بریدن آن به قطعات کوچک شروع کنید. با هر دو طرف دهان بجوید تا فشار یکنواختی روی پروتز وارد شود.از مصرف غذاهای چسبنده و سفت پرهیز کنید. آیا پروتز پارسیل نحوه صحبت کردن را تغییر می دهد؟      اگر تلفظ بعضی کلمات با پروتز جدید برای شما مشکل است، با صدای بلند تمرین کنید، کلماتی که در تلفظ آنها مشکل دارید، تکرار کنید. به مرور زمان، شما به صحبت کردن صحیح با پروتز خود عادت خواهید کرد. نحوه مراقبت از پروتز پارسیل چگونه است؟      بهتر است جلوی یک سینک پر از آب بایستید تااگر بطور اتفاقی پروتز از دست شماافتاد، مشکلی پیش نیاید. برای حذف خرده های مواد غذایی و پلاک از سطح پروتز، هر روز آن را مسواک کنید. این کار مانع تغییر رنگ یافتن پروتز نیز می شود. بهتر است از مسواکهای مخصوص پروتز که موهای آن مناسب این کار است،استفاده کنید. البته یک مسواک با اندازه متوسط (regular) و موهای نرم هم قابل قبول است. سایر شوینده های خانگی واغلب خمیر دندانها سایندگی زیاد داشته و نباید برای تمیز کردن پروتز بکار روند. کلیه سطوح پروتز باید کاملاً تمیز شود و به آرامی مسواک زده شود تا صدمه ای به اتصالات پلاستیکی و یا خم شده وارد نشود. اگر پروتز مرطوب نگهداشته نشود، شکل صحیح خود را از دست می دهد. بنابراین شبها پروتز باید درآب یا محلول مخصوص این کار قرار داده شود.البته اتصالات فلزی در محلولهای ویژه پروتز ممکن است دچار تیرگی شوند. دندانپزشک روش صحیح نگهداری از پروتز را به شما توصیه خواهد کرد. آیا پروتز پارسیل نیاز به تنظیم مجدد دارد؟      با گذشت زمان و افزایش سن، دهان بطور طبیعی تغییر می کند و ممکن است نیاز به تنظیم مجدد پروتز باشد. استخوان و لثه ها تحلیل رفته و پروتز لق می شود. پروتز لق مشکلات متعددی مثل زخم و عفونت را ایجاد می کند. بنابراین اگر پروتز شما لق شده است، فوراً به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا مجدداً تنظیم شود. آیا من خود می توانم تنظیم های جزیی یا ترمیم پروتز پارسیل را انجام دهم؟      با این کار شما ضرر جدی به پروتز و سلامتی خود وارد می سازید. این کار به پروتز صدمه وارد کرده و باعث عدم تطابق صحیح آن در دهان و بروزالتهاب و زخم می شود. چسب هایی که در بازار فروخته می شوند، اغلب مواد شیمیایی مضری دارند که نباید روی پروتز استفاده شوند. اگر پروتز شما تطابق خوبی نداشت، دچار شکستگی یا ترک خوردگی شد یا یکی از دندانها لق شد، بلافاصله به ملاقات دندانپزشک بروید. اغلب در همان روز، دندانپزشک می تواند تغییرات و تعمیرات لازم را انجام دهد. در موارد پیچیده تر ممکن است لازم باشد، پروتز به لابراتوار فرستاده شده و ترمیم گردد. آیا کار خاصی برای مراقبت از دهان باید انجام شود؟      دوبار مسواک زدن و تمیز کردن بین دندانها بطور روزانه، مانع بسیاری پوسیدگیها و بیماریهای لثه می گردد که منجر به از دست رفتن دندانها می گردند. توجه خاص به تمیز کردن دندانهایی که زیر گیره های فلزی پروتز قرار می گیرند، معطوف دارید. پلاک دندانی که زیر این گیره ها جمع می شود،احتمال بروز پوسیدگی را در این دندانها افزایش می دهد. دندانپزشک روش صحیح مسواک زدن و تمیزکردن بین دندانها را به شما نشان خواهد داد. انتخاب یک رژیم غذایی صحیح و متعادل نیز اهمیت دارد. ملاقات دندانپزشک در فواصل مشخص وبطور مرتب جهت چک آپ وضعیت دهان و دندانها امری حیاتی است. پروتز کامل(دست دندان) - تفاوت پروتز کامل معمولی و فوری      پروتزهای کامل بر اساس زمان گذاشتن آنها در دهان به دو نوع معمولی وفوری تقسیم می شوند. پروتزهای فوری بلافاصله بعد از کشیدن دندانهای باقیمانده در دهان گذاشته می شوند. بدین منظور، قبلاً دندانپزشک قالب فکین بیمار را تهیه کرده و اندازه گیریهای لازم را انجام داده است. مزیت این نوع پروتز این است که بیمار در طی دوره بهبودی، بی دندانی کامل را تجربه نمی کند.از آنجا که استخوانها و لثه ها ممکن است در طی دوره بهبودی بویژه شش ماه اول بعد از کشیدن دندانها تحلیل یافته و جمع شوند، پروتز فوری ممکن است به منظور تطابق صحیح، نیاز به ترمیم(reline/rebase) داشته باشد. پروتز کامل معمولی، معمولاً پس از بهبودی بافتها که حداقل 8-6 هفته بطول می انجامد، ساخته می شود. - اوردنچر      یک پروتز متحرک است که روی تعداد کمی دندان طبیعی باقیمانده تطابق می یابد. دندانهای باقیمانده برای تأمین ثبات پروتز باید آماده شده و تراش داده شوند. دندانپزشک تشخیص می دهد که آیا اوردنچر مناسب شما می باشد یا خیر. استفاده از پروتز کامل چگونه است؟      پروتز جدید برای چند هفته ممکن است ناراحت بنظر آید تا اینکه به آن عادت کنید. حتی قبل از اینکه عضلات گونه و زبان یاد بگیرند تا آن را در جای خود نگهدارند. ممکن است احساس کنید پروتز لق می باشد. ممکن است دهان کمی دچار التهاب یا زخم شود و یا بطور موقت کمی افزایش جریان بزاق را حس کنید. بتدریج که دهان به پروتز عادت می کند، این مشکلات کاهش می یابد.معمولاً بعداز تحویل پروتز یک یا چند جلسه پیگیری لازم است اگر مشکلی بویژه التهاب و زخم ادامه یافت، حتماً با دندانپزشک خود مشورت نمائید. آیا قادر به جویدن با پروتز کامل خواهم بود؟      جویدن با پروتز نیاز به کمی تمرین دارد. با غذاهای نرم و یا ترد و شکننده و بریدن آن به تکه های کوچک شروع کنید. همزمان با هر دو سمت دهان و به آرامی بجوید تا مانع کج شدن پروتز شوید. به مرور به پروتز خودعادت خواهید کردو به رژیم غذایی نرمال خود برمی گردید.(تقریباً دو تا دو و نیم ماه بعد) در مورد غذاهای سفت و داغ و یا استخوانهای لبه تیز محتاط باشید. آیا قادر به صحبت کردن با پروتز کامل خواهم بود؟      تلفظ بعضی لغات نیاز به تمرین دارد. کلماتی که با آنها مشکل دارید، بلند بلند تکرار کنید.اگر هنگام صحبت کردن، پروتز صدا می دهد، آهسته تر صحبت کنید. گاهی هنگام سرفه، خنده یا حتی لبخند زدن، پروتز از جای خود حرکت می کند. آن را با جویدن آرام و قورت دادن آب دهان به سر جای خود برگردانید. اگر مشکل صحبت کردن شما ادامه یافت، با دندانپزشک خود آن را در میان بگذارید. چه مدت باید از پروتز کامل استفاده کنم؟      دندانپزشک راهنمائیهای لازم را در این زمینه خواهد نمود. در طی چند روز اول، ممکن است به شما بگوید که اغلب اوقات حتی هنگام خواب از آن استفاده کنید. پس از دوره تنظیم اولیه، پروتزها را قبل از خوابیدن خارج سازید. این کار به لثه ها اجازه می دهد که استراحت کنند و به نفع سلامت دهان است. معمولاً پوشش مداوم بافت با مواد دندانپزشکی مطلوب نیست. تحت فشار قرار گرفتن 24 ساعته مخاط، باعث تورم آن شده و منجر به تحلیل استخوان فک می گردد. در ضمن میکروارگانیسمهای حفره دهان در هنگام خواب فعالیت بیشتری داشته و منجر به التهاب بافتهای دهان و گاهی ضایعات قارچی می گردد. اگر افرادی اصرار به استفاده از پروتز هنگام شب را دارند، باید در موقعی دیگر 8-6 ساعت در 24 ساعت پروتز را از دهان خارج سازند. نحوه مراقبت از پروتز کامل چگونه است؟      پروتزها معمولاً بسیار ظریف هستند و اگر حتی از چند سانتیمتری بیفتند، ممکن است بشکند. بنابراین هنگام تمیز کردن آنها روبروی یک سینک پراز آب بایستید. وقتی از آن استفاده نمی کنید، پروتزها را دور از دید و دسترس کودکان نگهداری نمائید. مثل دندانهای طبیعی، پروتزها هم باید روزانه مسواک زده شوند تا پروتز تمیز و عاری از مواد غذایی و پلاک و رنگدانه ها باقی بماند و دهان نیز سلامت باشد. بهتر است از مسواکهای مخصوص پروتز و یا یک مسواک با موهای نرم استفاده شود. مسواکهای با موهای سخت به پروتز آسیب می رساند. بعضی افراد از صابون دستشویی یا مایع ظرفشویی ملایم برای تمیز کردن پروتزها استفاده می کنند که هر دو مطلوب است ولی از کاربرد سایر پودرهای شوینده با قدرت سایندگی بالا خودداری کنید. از کاربرد مواد سفیدکننده قوی هم پرهیز کنید، زیرا ممکن است نواحی صورتی رنگ پروتز را سفید نماید. ممکن است دندانپزشک شما یک تمیز کننده پروتز را به شما توصیه نماید.هفته ای یکبار پروتزها را در محلول یک قاشق چایخوری ماده تمیز کننده مثل وایتکس در یک لیوان آب، 8-6 ساعت قرار داده و سپس با آب سرد بشوئید. وقتی از پروتزها استفاده نمی شود باید در آب یا محلول نگهداری ویژه پروتز در یک ظرف دربسته قرار داده شوند، زیرا خشک شدن به شکل آنها آسیب می رساند. هرگز پروتزها را در آب داغ قرار ندهید، زیرا باعث تاب برداشتن پروتز می شود. تمیز کننده های اولتراسونیک نیز برای مراقبت از پروتز بکارمی روند، گرچه استفاده از آن، جایگزین مسواک زدن روزانه نمی شود، هر روز صبح قبل از قراردادن پروتز، لثه ها، زبان و کام را با یک مسواک نرم مسواک بزنید، تا هم تمیز شوندو هم جریان خون در دهان تحریک شود. استفاده از دهانشویه آب و نمک ولرم(یک قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب ولرم) هم بسیار کمک کننده است. استفاده از یک رژیم غذایی معتدل و صحیح برای تأمین سلامتی مهم است. آیا من می توانم تعمیرات جزئی پروتزم را انجام دهم؟      شما با سعی در تطابق و یا تعمیر پروتز جداً به پروتز وسلامت خودتان آسیب می رسانید. پروتزی که به درستی تطابق نیافته باشد، باعث التهاب و زخم می شود. اگر پروتز شکست یا ترک خورد یا یکی از دندانها لق شد، به دندانپزشک خود مراجعه کنید. او اغلب در همان جلسه، تنظیم لازم را انجام خواهد داد. فردی که به درستی آموزش ندیده است، قادر به بازسازی پروتز نیست، آسیب بیشتری به پروتز رسانده و باعث بروزمشکلاتی در دهان می شود. چسب هایی که در بازار فروخته می شوند، مواد شیمیایی مضری دارند که نبایستی روی پروتز مصرف شوند. آیا پروتز نیاز به جایگزین شدن خواهد داشت؟      در طول زمان با توجه به سایش طبیعی، پروتز نیاز به ترمیم یا تعویض خواهد داشت که برای این کار دندانپزشک از همین پروتز فعلی استفاده خواهد کرد. وضعیت دهان نیز با افزایش سن بطور طبیعی تغییر می کند و باعث لقی پروتز خواهد شد.استخوان و لثه ها تحلیل رفته و روابط فکی تغییر خواهد کرد. پروتز لق سبب بروز زخم و عفونت شده، جویدن با آن مشکل است و نمای صورت را تغییر خواهد داد. پس مهم است که به موقع نسبت به تعویض پروتز اقدام شود. ملاقاتهای مرتب با دندانپزشک برای تأمین سلامت دهان و کنترل وضعیت پروتز ضروری است.

تخصص کودکان و پریو

دندانپزشکی کودکان - یک تخصص دندانپزشکی است که محدوده آن را سن فرد تعیین می کند. پیشگیری ودرمان بیماریهای دهان و دندان از دوران نوزادی و کودکی تا بلوغ به عهده متخصص این رشته است. کودکان نیازمند مراقبتهای ویژه سلامتی نیز توسط متخصص این رشته درمان می شوند. عادت مکیدن انگشت و پستانک چرا کودکان انگشت، پستانک و سایر اشیاء را می مکند؟      یک نوع از مکیدن کاملاً در مورد نوزادان و کودکان طبیعی می باشد و برای آنها ایجاد امنیت و اطمینان می کند و راهی است برای ایجاد ارتباط کودک همراه با فراگیری با جهان پیرامون خود و در واقع نوزادان قبل از اینکه بدنیا بیاینداین عمل را در کیسه جنینی تجربه می کنند. آیا همه این عادات برای دندانها و فکین مضر می باشند؟      بیشتر کودکان مکیدن انگشت و پستانک و دیگر اشیاء را خود بخود در سنین 2تا 4 سالگی ترک می کنند و همین باعث می شود که دندانها و فکین دچار آسیب نشوند ولی بعضی از آنها این عادات را بمدت طولانی تکرار کرده که ممکن است باعث بی نظمی در قوسهای دندانی شده و ضمناً دندانهای جلو بیرون زده شده و بهم نیایند. روابط ناصحیح دندانها در اثر مکیدن انگشت چه زمانی باید نگران عدم ترک عادات مکیدنی شد؟      درتمام اوقات این عادات را مد نظر داشته باشید. در مورد بیشتر کودکان مادامی که تغییری از نظر بیرون زدگی دندانهای قدامی بالا بوجود نیامده باشد، جای نگرانی ندارد. دندانپزشک کودک شما با دقت راهی را برای رویش صحیح دندانها و روند رشد و تکامل طبیعی فکین پیدا خواهد کرد. چگونه می توان این عادات را متوقف کرد؟      برخی از کودکان خودبخود این عادات را کنار می نهند ولی برخی از آنان نیاز به کمک والدین و یا دندانپزشک اطفال دارند. وقتی کودک شما از نظر سنی، آماده فهم و درک اثرات ناشی از عادات مکیدن گردید دندانپزشک اطفال با روشن کردن موضوع و بیان اینکه چه اتفاقی ممکن است برای دندانها بیفتد، فرزند شما را می تواند ترغیب نماید که این عادات را ترک کند. این توصیه ها همراه با پشتیبانی و تقویت و تشویق از سوی والدین بیشتر موثر بوده و اگر کارآیی داشت دندانپزشک کودکان از وسایلی استفاده می کند که مؤثر واقع شود. Habit Breaker یا عادت شکن جهت جلوگیری از مکیدن انگشت آیا عادت مکیدن پستانک گول زن بی خطرتر از مکیدن انگشت می باشد؟      خیر، مکیدن انگشت شست و پستانک دارای اثراتی مشابه برروی دندانها می باشند. سیلانت(مواد مسدود کننده شیارهای دندان) سیلانت چیست؟      سیلانت ها از مواد پلاستیکی بی رنگ و یا به رنگ سفید ساخته شده اند و برای محافظت سطوح دندانهایی که دارای شیارهای عمیق و منافذ می باشند، بخصوص برای سطح جونده دندانهای خلفی که بیشترین پوسیدگیها در آنها یافت می شوند، بکار می روند. بعبارت دیگر سیلانت ها از پوسیدگی دندان جلوگیری می کنند.   فیشورسیلنت در دندانهای شیری   فیشورسیلنت در دندانهای دائمی نحوه عمل کردن سیلانت چیست؟      فرزند شما، حتی اگر بسیار با دقت مسواک زده و به دندانها نخ بکشد مشکل بتواند عمق شیارها و منافذ دندانی را کاملاً تمیز نماید. در این شیارها مانده های غذا تخمیر شده و میکروبها تکثیر می یابند و ایجاد پوسیدگی می کنند. سیلانت ها شیارها و منافذ سطوح دندانها را مهر و موم نموده و ریسک و استعداد ایجاد پوسیدگی را کاهش می دهند. این عمل را می توان به دوغاب نمودن موزائیک و کاشی ها توسط بناها بمنظور پر کردن فاصله بین آنها تشبیه نمود. سیلانت ها چه مدتی در دهان دوام می آورند؟      تحقیقات نشان داده که سیلانتها می توانند سالیان متمادی دوام بیاورند، بنابراین کودک شما سالهای زیادی از پوسیدگی دندانی محافظت می گردد. اگر فرزند شما بهداشت دهان خوبی داشته باشد و از نظر جویدن نیز مشکل خاصی نداشته باشد، سیلانتها دوام زیادی خواهند داشت. دندانپزشک با معاینات منظم آنهایی را که از بین رفته و یا به آنها آسیب وارد شده ، مجدداً ترمیم می نماید. نحوة درمان چگونه است؟      کاربرد عملی سیلانتها بسیار سریع و راحت بوده و در یک جلسه انجام می شود. دندانپزشک در ابتدا دندانها را تمیز، و با موادی آماده نموده و سپس خشک می کند. و نهایتاً به آنها سیلانت زده و با نور سخت می کند. هزینه سیلانت تراپی چقدر است؟      طرز درمان طوری است که خیلی راحت می توان از عهدة آن برآمد. باید توجه داشت که اینکار از پوسیدگی دندان و بالتبع از هزینه زیاد پرکردن آنها جلوگیری کرده و در قیاس با پرکردن دندانهای پوسیده، هزینه آن بسیار کمتر است. به کدام دندانها باید سیلانت زده شود؟      دندانهایی که بیشترین ریسک پوسیدگی را دارند باید سیلانت زده شود. بنابراین، دندانهای آسیای بزرگ اول دائمی که در سن 6 سالگی به دهان رویش می یابند و دندانهای آسیای بزرگ دوم که در 12 سالگی در دهان ظاهر می گردند باید سیلانت زده شوند. علاوه بر اینها دندانهایی که دارای شیارها و حفرات عمیق و زیاد بوده به سودشان می باشد که سیلانت زده شوند. آیا کودکی که سیلانت تراپی شده است، باز هم نیاز به استفاده از مسواک و نخ دندان دارد؟      بله. سیلانتها جزئی از یک طرح و نقشه در جهت مبارزه با پوسیدگی دندان می باشند. بنابراین، استفاده از نخ و مسواک و معاینات منظم دندانپزشکی هنوز برای داشتن لبخندی سالم، زیبا و پر نشاط یک اصل بشمار می آید. فضا نگهدار چگونه ممکن است کودکی دندانهای شیری را زودتر از دست بدهد؟      یک دندان شیری معمولاً تا زمانی در جای خود می‌ماند که دندان دائمی جانشین آن شروع به رویش نموده و آن را به طرف خارج هل داده و جایش را بگیرد. متأسفانه برخی از کودکان به دلائلی چون ضربه، شکستگی و پوسیدگی دندانهایشان را زود از دست می دهند. در این مواقع کاربرد وسایلی بنام فضا نگهدار بجای آن توصیه می‌گردد تا از دست دادن فضا برای رویش دندانهای دائمی واقع در زیر آنها و نهایتاً مشکلات ارتودنسی در آینده جلوگیری شود. توصیه می‌گردد دندانهای شیری تا حدامکان ترمیم و نگهداری شوند. چرا؟ دندانهای شیری که نهایتاً خودشان می‌افتند؟!      برای حفظ سلامتی کودکان در حال و آینده، وجود دندانهای شیری بسیاراهمیت دارد. آنها در تکامل طبیعی فک و عضلات نقش دارند. علاوه بر جویدن و صحبت کردن، فضا را برای رویش دندانهای زیرین حفظ نموده و آنها را به جایگاه اصلی شان هدایت می‌کنند. از یاد نبرید برخی از دندانهای شیری نباید تا سن 13-11 سالگی بیفتند. چگونه دندان شیری از دست رفته می‌تواند موجب بروز مشکلات در دندانهای دائمی شود؟      اگر یک یا چند دندان شیری زود از دست داده شوند دندانهای کناری آنها ممکن است خم شده و یا به داخل فضای حاصله حرکت کنند. ضمناً دندانهای موجود در فک مقابل هم ممکن است به سمت آن فضای خالی حرکت نمایند. وقتی که دندانها فضای حاصل از کشیده شدن دندان شیری را پر و اشغال نمودند، دیگر جایی برای رویش دندان دائمی جانشین آن که قرار است چند سال بعد رویش نماید باقی نمی‌ماند و ناچاراً یا نهفته باقی مانده و یا کج درآمده و ردیف دندانها را بهم می‌زند و نیاز به درمان ارتودنسی پیش می‌آید. فضا نگهدار چیست؟      فضا نگهدارنده‌ها اسباب‌های کوچکی هستند که از فلز یا مواد پلاستیکی ساخته شده و بخوبی با دهان بیمار تطابق می‌یابند. بیشتر کودکان ظرف چند روز اول با آن خود را وفق داده و به آن عادت می‌کنند. فضا نگهدار ثابت   فضا نگهدار متحرک فضا نگهدار چگونه به این کودکان کمک می‌کند؟      فضا نگهدارنده‌ها باعث نگهداری و حفظ فضای حاصل از کشیدن دندانهای شیری، با ممانعت از حرکت دندانهای کناری به داخل آن می‌شوند و نهایتاً دندان دائمی جانشین شونده در سن مناسب و در جای خود رویش می‌کند. استفاده از این دستگاهها به منظور حفظ فضا، برای کودکان بسیار راحت‌تر و قابل قبول‌تر خواهد بود تا اینکه بعداً مجبور باشند با استفاده از دستگاههای ارتودنسی دندانها بجای خود هدایت شوند. چه مراقبت‌های ویژه‌ای برای فضا نگهدارنده‌ها لازم است؟      دندانپزشکان اطفال چهار توصیه و قانون برای مراقبت از این دستگاهها دارند: 1 - عدم استفاده از شیرینی‌جات چسبنده و کشدار و جویدن آدامس 2 - فشار وارد نکردن و یا عدم تکان دادن آن با انگشت یا زبان 3 - تمیز نگهداشتن آنها با مسواک 4 - معاینات منظم دندانپزشکی (ssc)روکش دندان شیری      این روکشهای فولادی زنگ نزن به رنگ فلزی بوده و در موارد خاص با توجه به نظر دندانپزشک تجویز می‌شوند:ترمیم دندانهای شیری یا دائمی جوان با ضایعات پوسیدگی وسیع، ترمیم دندانهای با ناهنجاری ارثی، ترمیم پس از درمان ریشه دندان شیری یا دائمی که خطر شکستگی ساختمان تاج باقیمانده زیاد است، ترمیم دندان شکسته و ترمیم دندانها در افراد ناتوان یا کسانی که بهداشت دهانی فوق‌العاده ضعیفی دارند واحتمال دارد سایر مواد در دهان آنها با شکست روبرو شود. روکش با مواد سمانی خاص به دندان چسبانده می‌شود و وجود آن هیچ مشکلی در لق شدن دندان شیری و رویش جانشین دائمی آن ایجاد نمی‌کند. در صورتی که روکش لق شده بود، بلافاصله به دندانپزشک مراجعه نمائید تا مجدداً آن را با دندان تطابق داده و سمان کند. لازم به ذکر است که بلع احتمالی روکش بسیار نادر بوده و در صورت وقوع معمولاً بدون هیچ مشکلی در عرض 10-7 روز دفع می‌گردد.       پریودنتیکس(تخصص بیماریهای لثه) - این تخصص به پیشگیری و درمان بیماریهای بافتهای حمایت کننده مجاور دندانها و حفظ سلامت، عملکرد و زیبایی این ساختارها(لثه، استخوان فک و ...) می پردازد. مراقبت های لازم بعد از جراحی لثه 1 - بعد از جراحی لثه، دندانپزشک لثه را بخیه نموده و بمنظور حفاظت موضع از تحریکات با استفاده از خمیر پانسمان آنجا را می پوشاند. خمیر پانسمان در عرض چند ساعت سفت می گردد. لذا از برداشتن و دستکاری آن با دست و زبان و یا از مکیدن آن خودداری کنید. جدا شدن تکه ای از آن مهم نبوده ، ولی اگر تیز و ناراحت کننده بود و احیاناً درد داشتید، به کلینیک مراجعه کنید. 2 - بعد از رفتن بیحسی ممکن است درد مختصری داشته باشید که می توانید از مسکن های تجویز شده استفاده کنید. 3 - فعالیت های روزمره خود را می توانید داشته باشید، ولی توصیه می گردد از انجام فعالیت های شدید بدنی و حمام گرم تا چند روز اجتناب کنید. 4 - ممکن است بعداز عمل مقداری تورم در صورت دیده شود که طی 4-3 روز از بین می رود پیشنهاد می گردد بمنظور پیشگیری و یا کاستن تورم یا خونریزی بعد از عمل از بیرون دهان، با استفاده از کیسه آب یخ کمپرس سرد گردد(ده دقیقه یکبار و بمدت چند دقیقه)اگر تورم شدید و توأم با تب و علائم دیگر بود به جراح لثه اطلاع دهید. 5 - ممکن است مقداری ضعف، تب و لرز خفیفی در 24 ساعت اول داشته باشید در صورت شدید شدن با پزشک معالج خود تماس بگیرید. 6 - خروج مقداری خونابه در روز اول (معمولاً 5-4 ساعت اولیه) طبیعی بوده و مهم نمی باشد. ولی در صورت عارض شدن خونریزی، یک تکه گاز استریل خیس شده را در محل روی پانسمان قرار داده و با فشار انگشتان با مدت 15-10 دقیقه نگهدارید. اگر خونریزی از بین نرفت و یا تشدید گردید، لازم است با کلینیک تماس بگیرید. 7 - بهتر است روز اول از غذاهای مایع و سرد استفاده کنید. از روز بعد از غذاهای نرم استفاده نموده و جویدن را با طرف دیگر فک که پانسمان ندارد انجام دهید. - در روز اول بعد از جراحی از دهانشویه استفاده نکرده و مسواک نزنید. از روز بعد مسواک زدن را آغاز نموده و می توانید از دهانشویه (در صورت تجویز) استفاده کنید، در صورت تجویز دهانشویه از آن به ملایمت و بدون فشار پمپی استفاده نمائید. 8 - از خوردن و آشامیدن میوه های ترش، آب میوه و نوشیدنی های ترش مزه که باعث تحریک لثه و دندان و یا بروز درد می گردد پرهیز نموده و ضمناً سیگار نکشید. 9 - پس از برداشته شدن پانسمان و کشیدن بخیه ها می توانید دندانهای ناحیه عمل شده را با مسواک و به آرامی و با ملاحظه زیاد تمیز کنید و دقت نمائید که از وارد شدن ضربه و فشار به لثه جلوگیری شود. ممکن است در روزهای اول و شروع مسواک زدن ناحیه عمل شده، مقداری لثه خونریزی داشته باشد که عادی بوده و تمیز کردن را بخاطر آن متوقف نکنید. 10 - به علت لخت شدن طوق دندان به دنبال جراحی لثه، ممکن است دندان مقداری به تحریکات حرارتی مثل سرما و گرما حساس شود که به مرور کم شده و از بین می رود. از خمیر دندانهایی که بدین منظور ساخته شده اند(در صورت تجویز) می توانید استفاده کنید. پریودونتیت(پیوره)      دندانها مستقیماً به استخوان نچسبیده اند بلکه توسط الیافی به نام پریودونتال لیگامنت و یا الیاف نگهدارنده دندان به استخوان وصل می باشند. به مجموعه این الیاف، لثه - استخوان لانه دندانی و سمان پوشاننده ریشه دندان - انساج نگهدارنده دندان و بافتهای اطراف دندان (Periodontal tissue ) اطلاق می گردد. وظیفه این بافتها تغذیه، حفظ و نگهداری دندان در استخوان به نحوی است که بتوانند وظیفه شان را بخوبی انجام دهند. دندانها ممکن است کاملاً سالم باشند ولی در اثر بیماری بافتهای نگهدارنده نه تنها لق شده، بلکه عفونت ناشی از آن به سایر دندانها و اعضای دیگر بدن نیز آسیب برساند. به بیماری بافتهای نگهدارنده دندان پریودونتیت (پیوره) گفته می شود. بیماریهای آماسی و پیوره بسیارشایع بوده و یکی از دلایل عمده از دست دادن دندان می باشد. از اینرو حفظ سلامت انساج نگهدارنده دندان بسیار حائظ اهمیت می باشد. علائم بیماری پریودنتیت چیست؟      مهم ترین علائم پیوره عبارتند از: قرمزی و تورم لثه، خونریزی و یا خرونریزی و یا خروج چرک، بوی بد، لق شدن و یا افزایش لقی یک یا چند دندان، ایجاد فاصله بین دندانها، جدا شدن لثه از دندان و عمیق شدن شیار بین لثه و دندان، تحلیل لثه(گاهاً) و درد مبهم و یا خارش دار بین دندانها. معمولاً بیماریهای لثه در مراحل اولیه بدون درد بوده و به همین دلیل ممکن است بیمار متوجه پیشرفت تدریجی آن نگردد و یا توجهی به خونریزی گهگاه آن به هنگام مسواک زدن و یا غذا خوردن نداشته باشد. لذا برای حفظ و سلامت لثه و دندانها لازم است معاینات منظم دندانپزشکی صورت گیرد. در بعضی موارد علیرغم جدا و عمیق شدن شیار لثه ای، لبه لثه در محل طبیعی خود به نظر می آید و پیشرفت بیماری ممکن است از دید بیمار پنهان بماند. عامل ایجاد کننده پیوره چیست؟      عامل ایجاد کننده پیوره، میکروبهایی هستند که در محیط دهان وجود داشته و بصورت یک لایه بیرنگ و چسبنده به هم بر روی سطح دندان و لثه تجمع می یابند. به این لایه بیرنگ که حاوی خرده های غذایی و بزاق بوده و به دندان چسبندگی دارد، پلاک میکروبی، با کشیدن ناخن بر دندان به زیر ناخن جمع شده و به راحتی با مسواک زدن پاک می شود. سیر بیمار پریودونتیت چگونه است؟      اگر التهاب لثه با عدم رعایت بهداشت دهان ودندان ماندگار شود عفونت به بافتهای عمقی تر چون استخوان لانه دندانی و الیاف نگهدارنده دندان سرایت نموده و باعث تحلیل استخوان و اضمحلال الیاف نگهدارنده شده و نهایتاً منجر به لقی و از دست دادن دندان می گردد. نحوه پیشگیری از بیماری پریودونتیت چگونه است؟      تمیز کردن دندانها توسط مسواک، نخ و خمیر دندان در جلوگیری از بروز بیماریهای لثه بسیار مؤثر است. ضمناً مراجعات منظم هر 6 ماه یکبار به دندانپزشک توصیه می گردد. آیا بیماری پریودونتیت مسری است؟      خیر، ابتلای این بیماری از طریق سرایت صورت نمی گیرد. علاوه بر استعداد شخصی وجود عامل بوجود آورنده آن که پلاک میکروبی می باشد، لازم است. توصیه می گردد علیرغم غیر مسری بودن بیماری، همیشه از وسایل بهداشتی شخصی استفاده گردد. درمان چیست؟      درمان بستگی به شدت بیماری لثه دارد. در مراحل اولیه با یک جرم گیری کامل و تمیز کردن سطح دندان بیماری از بین می رود. در مراحل پیشرفته تر درمان شامل کورتاژ و یا جراحی لثه می باشد. در جراحی لثه، دندانپزشک بعد از بیحس نمودن لثه به آرامی اقدام به برش لثه نموده و آن را کنار میزند و سپس اقدام به برداشتن بافتهای بیمار شده و تمیز و صاف نمودن سطح ریشه دندان نموده، ضمناً فرم لثه و استخوان راتصحیح می کند. در خاتمه عمل لثه به جای خود برگردانده شده و بخیه زده می شود و نهایتاً خمیری که پک جراحی نامیده می شود بمنظور محافظت، به مدت حداکثر یک هفته بر روی ناحیه عمل گذاشته شده می شود. در پیوره عمق شیاربین لثه و دندان که در مواقع طبیعی بین 0/5 تا 1 میلیمتر میباشد، عمیق شده و پاکت(Pocket) نامیده می شود. پاکت مکان مناسبی برای رشد و فعالیت میکروبهاست. بدیهی است از شرایط بیماری بعلت عمق پاکت، امکان پاک کردن کامل آن با مسواک و نخ و دیگر روشهای بهداشتی میسر نمی باشد. لذا، هدف از عمل جراحی لثه، فراهم آوردن شرایطی است که بیمار بتواند دندانها را به راحتی تمیز نماید. بنابراین عمل جراحی لثه یک عمل بازدارنده و ممانعت کننده از پیشرفت بیماری است. آیا عود بیماری لثه حقیقت دارد؟      در درمان پریودنتیت کنترل و حذف بیماری زمینه ای اصل بوده و ضمناً بیمار باید رعایت کامل بهداشت دهان و دندان را بنماید. بدیهی است که اگر دستورات داده شده در این خصوص عمل نشود، پلاک میکروبی بر دندانها تجمع یافته و ممکن است بیماری عود نماید. بنابراین رعایت کامل بهداشت دهان و دندان در پیشگیری از بروز پریودونتیت مجدد نقش بسیار مؤثری دارد. لثه سالم، ژنژیویت(آماس لثه) و جرم گیری      مخاط پوشاننده دهان در نواحی دندانی لثه نام دارد. لثه سالم به رنگ صورتی بوده، سفت و چسبیده به استخوان و دندان با نمایی شبیه پوست پرتقال می باشد. ضمناً لثه سالم فاقد تورم، قرمزی و آماس می باشد. دندانها مستقیماً به استخوان نچسبیده اند و توسط الیافی که پریودونتال لیگامنت نامیده می شود به استخوان وصل شده و نگهداشته می شوند. به مجموعه ساختمانی متشکل از لثه، استخوان ناحیه دندانی، الیاف نگهدارنده و سمان که سطح ریشه را پوشانیده است، بافتهای اطراف دندان (Periodontal tissue ) گفته می شود. وظیفه این بافتها تغذیه و نگهداری دندانها در حفره های استخوان فک به نحوی است که بتوانند وظیفه شان را انجام دهند. علائم بیماری آماس لثه چیست؟ - خونریزی لثه به هنگام مسواک زدن و در اثر معاینات دندانپزشکی - تغییر رنگ لثه به سمت قرمز و یاقرمز مایل به آبی - جدا شدن لثه از دندان،تورم و زیاد شدن عمق شیار بین لثه و دندان - احتمال بو و طعم بد دهان - درد معمولاً وجود نداشته و در معاینه رادیوگرافیک تحلیل استخوان نیز دیده نمی شود. عامل ایجاد کننده بیماری لثه چیست؟      عامل ایجاد کننده بیماریهای لثه میکروبهایی است که در محیط دهان وجود دارند. میکروبها بر روی دندانها تجمع یافته و بصورت یک لایه بیرنگ و چسبنده ای به دندان و لثه چسبیده و باعث آماس لثه می شوند. پلاک میکروبی چیست؟      به لایه مذکور که بیرنگ و چسبنده بوده و از تجمع میکروبهای دهان بر روی زمینه و لایه چسبنده ای از بزاق تشکیل می شود، پلاک میکروبی گفته می شود که حاوی مقادیری از خرده های غذایی نیز می باشد. این لایه ، با کشیدن ناخن بر دندان به زیر ناخن جمع شده و به راحتی با مسواک زدن پاک می شود ولی با شستشوی فقط با آب و یا دهانشویه های معمولی پاک نمی گردند. لذا بایستی برای پاک کردن آن از وسایلی چون مسواک و خمیر دندان و نخ دندان استفاده کرد. جرم چیست؟      اگر پلاک میکروبی هر روز و یا در مراحل اولیه از سطح دندان تمیز نشود، املاح موجود در بزاق و مواد غذایی برآن رسوب نموده و منجر به ایجاد جرم دندان که سخت می باشد، میگردد. جرم با مسواک زدن پاک نشده و با عمل جرم گیری توسط دندانپزشک برداشته می شود.   قبل از جرم گیری   پس از جرم گیری چگونه می توان از آماس لثه جلوگیری کرد؟      با رعایت بهداشت دهان ودندان به کمک وسایلی چون مسواک، خمیر دندان و نخ دندان و برداشتن پلاک میکروبی آماس لثه بوجود نمی آید. در صورتیکه پلاک تبدیل به جرم شده باشد، جرمگیری توسط دندانپزشک توصیه می گردد. آیا جرم گیری به دندان صدمه می زند؟      خیر، جرم دندان علاوه بر اینکه برای لثه و بافتهای نگهدارنده دندان مضر می باشد محلی نیز برای تجمع و تکثیر میکروبهای پوسیدگی زا است. با عمل جرم گیری تعداد این میکروبها دردهان به مراتب کمتر می شود. با برداشته شدن جرم، بیمار ممکن است با زبانش حس کند که دندانش خالی شده است. این احساس همراه با مقداری حساسیت به سرما یا گرما (بعد از جرم گیری) این تصور غلط را تقویت نموده است که شاید دندانهایش در حین جرم گیری تراش خورده باشند، در صورتیکه مکانیزم دستگاه جرم گیری لرزشی بوده و قادر به تراش نمی باشد. علت حساسیت دندان به سرما بعد از جرم گیری چیست؟      دندان دارای حس بوده و در ناحیه طوق بسیار حساس تر می باشد. وجود جرم بر طوق دندان به علت ضخامتی که دارد به عنوان یک عایق حرارتی عمل می کند و یا به عبارت دیگر جلوی حس دندان را می گیرد. با برداشته شدن آن بدیهی است که دندان بهتر متوجه تغییرات حرارتی می گردد، ضمناً بر اثر وجود جرم لثه پرخون و متورم شده و با عمل جرم گیری التهاب آن فروکش می کند لذا مقدار بیشتری از دندان نسبت به حالتی که قبلاً آماس لثه وجود داشته در دهان دیده می شود و این خود باعث احساس بیشتر تغییرات حرارتی می گردد. حساس شدن به سرما را می توان به احساسی که بدن انسان بعد از استحمام دارد، تشبیه نمود. حساسیت به سرما همیشه و غالباً بوجود نیامده و در صورت ایجاد، گذرا و موقتی بوده و جای هیچگونه نگرانی ندارد. آیا دندان بعد از جرم گیری لق می شود؟      خیر، با تجمع تدریجی جرم بر دندان، لثه و به دنبال آن مقداری از استخوان نگهدارنده دندان تحلیل می رود. در حقیقت دندان به این دلیل قبلاً لق شده ولی به علت انباشتگی و یکپارچگی جرم و چسبیده شدن دندانها به هم توسط آن، این حالت درک نشده و یا برداشته شدن جرم کشف می گردد و بیمار آن را منتسب به عمل جرم گیری می داند. یک ضرب المثل می گوید « جلوی ضرر را از هرکجا بگیری، منفعت است». لق شدن دندان منوط به تحلیل استخوان و انساج نگهدارنده دندان در اثر جرم و پلاک میکروبی است و در همه موارد بخصوص در مراحل اولیه بیماریهای لثه و بافتهای اطراف دندان دیده نمی شود. آیا جرم گیری درد دارد؟      خیر، موردی برای بیحس کردن دندان به هنگام جرم گیری وجود ندارد. جرم گیری یا توسط قلم های دستی و یا با دستگاه صورت می گیرد. نوک قلم دستگاه جرم گیری دارای لرزش و نوساناتی می باشد که با زدن ضربه های بسیار کوتاه بر جرم، آن را پاک می کند و دندان را نمی تراشد، آب دستگاه علاوه بر تمیز کردن و شستشو، دندان را نیز خنک می کند. جرم گیری را هر چند وقت باید انجام داد؟      بسیاری از اشخاص با یکبار جرم گیری و رعایت همیشگی بهداشت دهان و دندان ممکن است تا مدت ها نیازی به جرم گیری مجدد نداشته باشند. بدیهی است که هرگونه کوتاهی در رعایت اصول بهداشت دهان منجر به تجمع دوباره جرم خواهد شد. ضمناً بعضی از بیماران به علت دارا بودن بزاقی با ویژگی های خاص از نظر میزان ترشح و ترکیب، بسیار مستعد به تشکیل جرم هستند، ضمناً استعداد به بیماریهای لثه در خانواده هایی بیشتر می باشد. در این گروه از بیماران توصیه می گردد جرم گیری در تناوب زمانی کوتاهتری انجام شود. آیا استفاده از  ضد جرم مفید می باشد؟      خیر، جرم با مسواک و خمیر دندان پاک نشده و برای این منظور از دندانپزشکان باید کمک گرفت، ضمناً خمیر دندانهایی که به عنوان ضد جرم معرفی شده اند دارای مقادیر زیادی از مواد ساینده بوده و فقط رنگ و لکه های رسوب نموده بر دندان را که Stain (زنگ) نام دارد، تمیز می کنند و استفاده همیشگی از آنها توصیه نمی گردد. این خمیردندانها، بعلت دارا بودن مواد ساینده زیاد،ایجاد خراش های بسیار ظریف بر سطح دندانها نموده و زمینه را برای تجمع و چسبندگی بیشتر پلاک میکروبی فراهم می آورند. بیماریهای لثه لثه سالم چه خصوصیاتی دارد؟      لثه سالم دارای قوای محکمی بوده و کاملاً بر روی استخوان چسبیده است. همچنین در محل تماس با دندان کاملاً صاف و دارای لبه تیز می باشد. رنگ لثه سالم صورتی است،‌ولی در برخی افراد که رنگ چهره تیره دارند،‌ روی لثه آنها هم لکه های قهوه ای رنگ دیده می شود. اگر سایر علایم لثه سالم مشاهده می گردد و فقط رنگ آن قهوه ای است این لثه هم سالم می باشد. علت ایجاد بیماری لثه چیست؟      وقتی پلاک میکروبی در کنار لثه باقی بماند با ترشح مواد سمی به لثه آسیب می رساند. هرچه پلاک مدت طولانی تری بر روی دندانها بماند،‌ مواد سمی بیشتری ترشح شده و آسیب به لثه بیشتر خواهد شد. بتدریج با رسوب مواد معدنی در پلاک، جنس پلاک سخت تر شده و به صورت لایه آهکی سختی به دندان می چسبد. به این لایه آهکی که به رنگ سفید، زرد یا قهوه ای رنگ می باشد جرم گویند. جرم پس از تشکیل به دلیل سطح خشن و ناصافی که دارد باعث تجمع بیشتر پلاک بر روی دندانها شده و بیماری لثه را شدید تر می کند. نشانه های بیماری لثه      در آغاز بیماری، لثه قرمز رنگ و پرخون شده و همچنین لبه های تیز لثه حالت تورم پیدا کرده و برجسته می شود. قوام لثه نیز شل می گردد و در هنگام خوردن میوه های سفت و یا مسواک زدن خونریزی میکند. معمولاً در این مواقع فرد از مسواک زدن خودداری می کند،‌که این مسأله باعث شدیدتر شدن بیماری لثه می گردد. در این حالت به بیماری لثه، التهاب لثه یا ژنژیویت می گویند. وقتی بیماری ادامه پیدا کند،‌ لثه شروع به تحلیل رفتن می کند. منظور از تحلیل رفتن لثه،‌این است که لثه به طرف ریشه دندان کشیده می شود. به تدریج بیماری از لثه عبور کرده و به نواحی زیرین یعنی استخوانهای دور دندان سرایت می کند و باعث تحلیل رفتن استخوان نیز می شود. با شروع تحلیل استخوان، دندانها بتدریج لق شده تا زمانی که با کوچکترین فشاری دندان کنده می شود. پیشگیری و درمان بیماری لثه      مسواک کردن مرتب و به روش صحیح،‌همانگونه که باعث سلامت دندانها می شود،‌سلامت لثه ها را نیز تأمین می کند. برخلاف تصور برخی از مردم که با شروع بیماری لثه و خون ریزی از آن در هنگام مسواک کردن،‌استفاده از مسواک را ترک می کنند،‌باید گفت در این هنگام مسواک کردن را بایستی بادقت و توجه بیشتری انجام داد. حتی لازم است تعداد دفعات مسواک کردن را ببیشتر کرد. معمولا در خیلی ار موارد مسواک کردن صحیح باعث بهبود بیماری لثه می شود همینطور استفاده از نخ دندان در سلامت لثه ها بسیار مفید است زیرا پلاک میکروبی در نواحی بین دندانی تجمع بیشتری دارد و برداشتن آنها توسط نخ دندان،‌به سالم ماندن لثه ها کمک می کند. استفاده از دهان شویه آب نمک ( نصف قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب جوشیده سرد شده ) همراه با ماساژ لثه ها نیز مؤثر می باشد، اگر بر روی دندانها جرم تشکیل شده باشد، لازم است حتماً دندانها جرم گیری شوند. برخی از مردم جرم گیری را برای مینای دندان مضر می دانند . ولی برخلاف تصور آنها،‌جرم گیری نه تنها برای دندان ضرری ندارد، بلکه با برداشتن مواد خشن و پلک میکروبی از سطح دندان ، به سلامت لثه ها نیز کمک می کند.

تخصص جراحی و ارتو

جراحی فک و دهان و صورت - تخصصی دردندانپزشکی است که شامل تشخیص، جراحی و درمانهای کمکی بیماریها، صدمات و نقایص عملکردی و زیبایی بافتهای نرم و سخت ناحیه دهان و فک و صورت می باشد.  کشیدن دندان      وقتی شما دندانی داریدکه باید کشیده شود، دندانپزشک ابتدا ناحیه را کاملاً بی حس می نماید تا شما احساس ناراحتی ننمائید. پس از کشیدن دندان، دندانپزشک به شما می گوید که چه رژیم غذایی را باید رعایت کنید. در اغلب موارد میزان خونریزی نرمال است. از هر چیزی که ممکن است مانع بهبودی طبیعی شود، خودداری کنید. معمولاً بهتر است تا 24 ساعت، سیگار نکشید.دهانتان را به شدت با آب نشوئید و از نی برای نوشیدن مایعات استفاده نکنید. این کارها باعث جابجا شدن لخته و تأخیر در بهبود می شود. در چند روز اول، اگر شما باید دهانتان را با آب بشوئید، این کار را به آرامی انجام دهید. برای پیشگیری از بروز تورم در ناحیه، یک پارچه سرد یا کیف یخ را در روی ناحیه قرار دهید. در مورد داروهایی که برای کنترل درد می توانیداستفاده نمائید، از دندانپزشکتان سؤال کنید. شما می توانیدسایر دندانها را مطابق معمول مسواک زده و نخ بکشید، ولی دندان مجاور دندان کشیده شده را تمیز نکنید. مراقبت های بعد از کشیدن دندان 1 - تکه گاز گذاشته شده بر محل دندان کشیده شده را به مدت حداقل نیم ساعت با فشار ملایم فک در دهان نگهدارید. 2 - از مک زدن و خالی نمودن مکررآب دهان خودداری کنید. 3 - از خوردن اغذیه سفت و نوشیدنی های داغ در روز اول اجتناب نمائید. 4 - از کشیدن سیگار و پیپ و استفاده از نی برای نوشیدن مایعات تا چند روز خودداری نمائید. 5 - شب اول آن ناحیه مسواک نشود. 6 - از روز دوم باآب و نمک رقیق ولرم و یا محلول شستشوی نمکی روزانه چند بار دهان را به آرامی و بدون پمپاژ نمودن شستشو دهید. 7 - خروج و نشست مقداری خونابه از محل دندان کشیده شده به مدت 2-1 روز طبیعی بوده ونیازی به ویزیت دندانپزشکی ندارد. 8 - در صورت عارض شدن خونریزی در منزل، یک تکه گاز استریل مرطوب شده را بر روی محل دندان کشیده شده گذاشته و با فشار ملایم دهان را ببندید و ضمناً از بیرون دهان، کمپرس سرد (کیسه یخ) نمائید. 9 - در صورتی که خونریزی شدید و غیر قابل کنترل باشد به کلینیک مراجعه نموده و از گذاشتن داروها و مواد محتلف بر موضع اجتناب نمائید. 10 - در صورت عارض شدن درد از استامینوفن استفاده نمائید و از مصرف داروهای مسکن ضد التهابی مثل آسپرین و بروفن به علت اینکه خاصیت ضدانعقادی دارند، خودداری نمائید. 11 - در صورت بروز تورم و عفونت با کلینیک تماس بگیرید. 12 - توجه داشته باشید به علت طولانی بودن زمان بیحسی( معمولاً 4-3 ساعت) و بیحس بودن بافتهای نرم اطراف دندان، لب، گونه یا زبان گاز گرفته نشود. 13 - گاهی اوقات به علت درآمدن لخته خون از حفره دندان کشیده شده، عارضه ای بوجود می آید که اصطلاحاً درای ساکت (حفره خشک) نامیده میشود. این عارضه درد نسبتاً شدیدی داشته و بعد از 3-2 روز بوجود می آید. در صورت بروز آن به کلینیک مراجعه نمائید. 14 - دهان تا چند روز بعد از کشیدن دندان بد طعم بوده و بوی نامطبوعی دارد که طبیعی بوده و نشانه وجود عفونت نمی باشد. مراقبت های لازم بعد از عمل جراحی دندان 1 - تکه گاز گذاشته شده بر محل دندان کشیده شده را به مدت حداقل نیم ساعت با فشار ملایم فک در دهان نگهدارید. 2 - به علت طولانی بودن زمان بیحسی (معمولاً 4-3 ساعت) و بیحس بودن بافتهای نرم اطراف دندان، مواظب باشید لب، گونه یا زبان گاز گرفته نشود. 3 - از شستشوی دهان در روز جراحی خودداری نمائید و از مک زدن و خالی کردن مکرر آب دهان اجتناب نمائید. 4 - از روز دوم دهان را به آرامی با سرم نمکی شستشو یا آب نمک رقیق شده و یا محلول ضد عفونی تجویز شده، بعد از هر وعده غذا و در ساعات بیداری، هر سه ساعت شستشو دهید. 5 - مقداری نشت خونابه به مدت چندین ساعت بعد از جراحی دهان طبیعی است. در صورت بروز خونریزی تکه ای گاز استریل بر موضع قرار داده و با فشار ملایم دندانهای مقابل بر روی آن به مدت 30 دقیقه نگهدارید. در صورت ادامه خونریزی این عمل را تکرار نموده و از تعویض گاز با فاصله های زمانی کمتراز 30 دقیقه خودداری نمائید. 6 - بعد از انجام جراحی بر روی جراحت داخل دهان قشر خاکستری رنگی ممکن است دیده شود و دهان تا چند روز بدطعم و بوی نامطبوعی دارد. این حالات طبیعی بوده و نشانگر وجود عفونت نمی باشد. 7 - روز اول رژیم غذایی مایع یا نرم ولرم یا سرد داشته باشید و از روز بعد در صورت عدم ناراحتی از غذاهای معمولی می توانید استفاده کنید (با طرف دیگر فک غذا جویده شود). صرف مایعات و غذاهای کافی و مقوی بعد از جراحی ضروری بوده و در التیام و بهبودی شما تأثیر بسزایی دارد. مراقب باشید از فشار مستقیم لقمه غذایی بر روی ناحیه بخیه زده شده تا یک هفته اجتناب شود. 8 - تورم و درد بعد از جراحی قابل انتظار است. کاربرد کمپرس سرد(کیسه یخ) از خارج دهان، بعد از جراحی و ادامه آن در روز اول (متناوباً) در کاهش تورم مؤثر است. 9 - حداکثر تورم در مدت 48-24 ساعت بعد از جراحی بوجود می آید که سپس تدریجاً کاهش یافته و طی 10-7 روز از بین می رود. 10 - گاهی اوقات بعد از کشیده شدن دندان، لخته خونی از حفره دندان کشیده شده جدا شده و عارضه ای بوجود می آید که اصطلاحاً درای ساکت (حفره خشک) نامیده می شود. این عارضه چند روز بعد از درآمدن لخته ایجاد شده و درد نسبتاً شدیدی دارد. در صورت حادث شدن این عارضه با کلینیک تماس بگیرید. 11 - بعد از جراحی تا چند روز از کشیدن سیگار و پیپ و استفاده از نی برای نوشیدن مایعات خودداری نمائید. 12 - قرار دادن دو بالش در زیر سر به هنگام استراحت توصیه می گردد. 13 - مسواک زدن دندانها از روز بعد از جراحی بدون اشکال بوده و دقت نمائید به مدت یک هفته از مسواک زدن مستقیم بخیه ها خودداری شود. 14 - یک هفته بعد از عمل جراحی جهت کشیدن نخ های بخیه به کلینیک مراجعه نمائید.

ارتودنتیکس(متخصص ارتودنسی)- این تخصص بخشی از دندانپزشکی است که درارتباط با کنترل، هدایت وتصحیح بافتهای دهانی صورتی در حال رویش یا بالغ می باشد مثل وضعیت هایی که نیاز به جابجایی دندانها دارد، تصحیح روابط نامناسب فکی و دندانی، تنظیم و تصحیح روابط بین دندانها و استخوانهای سر و صورت. مسئولیت اصلی ارتودنتیست، تشخیص، پیشگیری، تفسیر و درمان انواع جفت شدن غلط دندانها و تغییرات بافتهای مجاور آنها می باشد. مال اکلوژن مال اکلوژن چیست؟      مال اکلوژن، به وضعیت قرارگیری غیر طبیعی دندانها و یا فکین گفته می شود و انحرافی از رشد و تکامل می باشد که بر جفت گیری دندانها، توانائی در تمیزکردن دندانها، سلامت لثه، رشد فکری و در یادگیری تکلم، تأثیر می گذارد. علت مال اکلوژن چیست؟      هم ارث و هم محیط نقش مهمی را در ایجاد مال اکلوژن دارند. شکل و اندازة صورت، فکین و دندانها غالباً بوسیله توارث انتقال می یابند. عوامل محیطی ایجاد کننده مال اکلوژن زیاد بوده و اغلب آنها توسط دندانپزشک کودکان قابل کنترل می باشند و عمده ترین آن پوسیدگی دندانهای شیری و یا زود از دست دادن آنها می باشد. دندانپزشک به چه اطلاعاتی نیاز دارد تا شکل گیری و پیشرفت مال اکلوژن را ارزیابی کند؟      چگونگی و ترکیب مشکلات اختصاصی هر بیمار، محدوده و مراحل معاینه و تشخیص را معین می کند. حین معاینات کلینیکی، دندانپزشک تاریخچه ای از سوابق پزشکی و دندانپزشکی می گیرد، از دندانها قالب گیری بعمل آورده و آنها را با گچ دندانپزشکی می ریزد. این قالب های مطالعه علاوه بر اینکه روابط دندانها را نشان داده و در طرح درمان کمک کننده می باشد، ماخذی نیز برای بررسی پیشرفت درمان می باشند. تهیه عکس های معمولی از صورت و دندانها نیز یک رکورد و ثبت قبل از درمان است. تعدادی رادیوگرافی نیز ممکن است برای تشخیص پیشرفت مال اکلوژن نیاز باشد. رادیو گرافی رایج در این زمینه پانورامیک می باشد که همه دندانها را در یک کلیشه نشان می دهد. رادیوگرافی دیگر سفالومتری جانبی می باشد که بصورت نیم رخ رابطه دندانها و فکین را نسبت به صورت و جمجمه نشان می دهد. از چه دستگاههایی برای تصحیح مال اکلوژن استفاده می شود؟      بطور کلی از 2 نوع دستگاه برای این منظور استفاده می شود: 1- دستگاههای متحرک 2- دستگاههای ثابت. دستگاه متحرک از سیم و مواد پلاستیکی (اکریل) ساخته می شود و توسط بیمار در دهان گذاشته و برداشته میشود. بعضی از انواع آن بطور همزمان دندانهای بالا و پایین را در بر می گیرد. کلاً گرفتن نتیجه مطلوب درمانی با این دستگاهها منوط به همکاری، پذیرش و استفاده صحیح بیمار از آن و آموزش کامل از طرف دندانپزشک به بیمار، میباشد. مزیت عمده دستگاههای متحرک این است که به راحتی برداشته شده و تمیز می شوند. دستگاههای ثابت عبارتند از قطعاتی بنام براکت که مستقیماً به دندانها چسبانده می شوند و سیم در داخل آنها گذاشته می شود، این دستگاهها کنترل بهتری بر حرکات دندانی دارند. به علت گیر غذایی در اطراف این دستگاهها، همکاری بیمار در تمیز کردن دندانها و رعایت بهداشت دهان به منظور جلوگیری از پوسیدگی الزامی است. چه مدت زمانی طول می کشد تا مال اکلوژن درمان شود؟      دوره درمان برای هر ناهنجاری بستگی به نوع مال اکلوژن، شدت و پیشرفت آن و رشد کودک و همکاری وی دارد. دندانپزشک مدت زمان لازم برای انجام درمان اولیه را بطور تقریبی تخمین می زند. آیا کشیدن دندانهای سالم بمنظور تصحیح مال اکلوژن صحیح است؟      انتخاب دقیق یک دندان شیری برای کشیده شدن ممکن است جهت هدایت رویش دندان دائمی لازم باشد. در این مواقع نیاز به کنترل بیمار در یک دوره زمانی بوده و گاهاً ممکن است از بعضی دستگاههای ارتودنسی استفاده شود ولی کشیدن دندان دائمی بستگی به چگونگی وضعیت دندانها ، میزان کمبود فضا و صورت بیمار دارد و در هر بیماری متفاوت است. بسیاری از مال اکلوژن ها بدون کشیدن درمان نمی شوند ولی مواردی وجود دارد که نیاز به کشیدن دندان نیست. نمونه هائی از انواع مال اکلوژن   موقعیت نا صحیح یک دندان   پس از درمان     روابط نا صحیح دندانها و فکین   پس از درمان     روابط نا صحیح دندانها و فکین   پس از درمان     روابط نا صحیح دندانها و فکین   پس از درمان     روابط نا صحیح دندانها و فکین   پس از درمان     روابط نا صحیح دندانها و فکین   پس از درمان     رویهم آمدگی زیاد دندانها   پس از درمان   مراقبت های اولیه ارتودنسی(ارتودنسی پیشگیری) هرگز آنقدر زود نیست تا نگاهی به رشد و تکامل دهان بچه شما بیفتد. یک دندانپزشک ضمن اینکه می تواند دندانها را بعد از ظاهر شدن به داخل حفره دهان تا جایگاه خود هدایت کند، می تواند مال اکلوژن، شلوغی و بهم ریختگی دندانها یا مشکلات مربوط به روابط آنها و جویدن را تشخیص دهد. معالجات ارتودنسی بموقع می توانداز پیشرفت و وسعت عارضه بوجود آمده جلوگیری کند. علت شلوغی دندانها و دیگر مشکلات ارتودنسی چه می باشد؟      مال اکلوژن ممکن است ارثی بوده و یا در اثر عوامل محیطی ایجاد شده باشد. مشکلات ارتودنسی می تواند در اثر پوسیدگی و آسیب به دندانها ایجاد شده باشد و یا در اثر زود از دست دادن دندانهای شیری، و یا اینکه از عاداتی چون تنفس دهانی، مکیدن انگشت و یا جویدن ناخن و لب، بوجود آمده باشد. دندانپزشک می تواند در ترک این عادات به شما کمک کند.   شلوغی دندانها   ردیف شدن دندانها پس از درمان چرا انجام مراقبت های ارتودنسی اولیه و بموقع با اهمیت می باشد؟      ارتودنسی بموقع به فرزند شما اعتماد به نفس می دهد و لبخند را بر لبان او می کار د، ولی سود حاصل از انجام ارتودنسی پیشگیری و اولیه به مراتب از اینها بیشتر است. دندانپزشک کودکان می تواند دندانهای کج شده را راست کند و آنها را به جایگاه صحیح شان هدایت نماید. مشکلات مربوط به جفت گیری و در هم رفتن دندانهای دو فک را اصلاح نموده و حتی از کشیدن دندان در معالجات ارتودنسی آینده جلوگیری نماید. بدیهی است که دندانهای ردیف شده و منظم را بهتر می توان تمیز کرد و این امر باعث کاهش استعداد به پوسیدگی و ناراحتی لثه می شود. نحوه درمان ارتودنسی پیشگیری چگونه است؟      بدین منظور از وسایل و دستگاههای ارتودنسی استفاده می شود. بعضی از این دستگاهها ثابت بوده و به دندان چسبانیده می شود و برخی متحرک بوده و قابل درآوردن می باشند. دندانپزشک اطفال تشخیص می دهد که از چه وسیله ای با توجه به نیاز کودک استفاده کنید، و به شما توضیح می دهد که چه معالجه ای می توان انجام داد و زمان تقریبی آن چقدر است. چه مراقبت هایی در طول درمان ارتودنسی توصیه می گردند؟      اول: مانند بسیاری از معالجات دندانپزشکی، همکاری بیمار بسیار مورد توجه بوده و او بیشترین نقش را بر عهده دارد تمیز کردن دندانها با استفاده از نخ و مسواک و نگهداری دستگاه ارتودنسی در دهان و مراقبت از آن در رأس قرار دارند. دوم: معاینات منظم دندانپزشکی در کنار ویزیت های ارتودنسی کودک شما را از پوسیدگی و بیماریهای لثه محافظت میکند. سوم: تماس فوری با دندانپزشک در زمانیکه قسمتی از دستگاه ارتودنسی شکسته شود باعث می شود که درمان ارتودنسی به روال صحیح از نظر زمانی و کارایی ادامه یابد. آیا بچه ها، با داشتن دستگاه ارتودنسی، بطور طبیعی می توانند صحبت کنند، بخورند و یا بازی کنند؟      فرزند شما می تواند رژیم غذایی عادی را داشته باشد ولی از خوردن مواد غذایی چسبنده مثل آدامس و شکلات و غذاهای سخت و زیاد سفت مثل پسته - فندق - بادام - یخ و ... با هدف جلوگیری ازشکسته شدن و کج شدن قطعات دستگاههای ارتودنسی باید خودداری کند. ممکن است بعضی از دستگاهها نحوه صحبت کردن کودکان را موقتاً تغییر دهند، ولی اغلب خود را با آن وفق داده و بعد از طی یک الی چند روز بطور عادی صحبت می کنند. عموماً بچه ها می توانند با داشتن دستگاههای ارتودنسی در دهان براحتی بدوند، جست بزنند، شنا کرده و یا بازی نمایند، ولی بایستی توجه داشت که در مواردی این فعالیتها عدم تجویز دارند. بهتر است با توجه به نوع دستگاه از دندانپزشک معالج دستورات ویژه را دریافت نمائید. مراقبت های لازم در حین درمان ارتودنسی متحرک 1 - لازمه موفقیت درمان با این دستگاهها، استفاده مداوم از آنها با توجه به زمانی است که ارتودنتیست توصیه می کند. 2 - از دستکاری اجزاء سیمی جداً خودداری نمائید، بدیهی است در صورت شکسته شدن آن علاوه بر این که درمان طولانی تر شده و نتایج بدست آمده قبلی از دست می رود، هزینه قالب گیری و ساخت دوباره آن مجدداً دریافت خواهد شد. 3 - دستگاههای پیچ داری را که برای رفع تنگی فک تجویز شده اند، 24 ساعته استفاده نمائید. 4 - استفاده متناوب و نامرتب از این دستگاهها باعث درد و ناراحتی و لقی دندانهای پایه می گردد. 5 - نتایج بدست آمده در طی چند ماه، در صورت کنار گذاشتن بی موقع و خود سرانه، ظرف چند ساعت تا چند روز سریعاً از دست خواهد رفت. لذا اکیداً توصیه می گردد، زمان تجویز شده را دقیقاً رعایت نمائید. 6 - برای حفظ و سلامتی دندانها و لثه بعد از هر بار غذا خوردن، دندانها و پلاک را مسواک زده و مجدداً پلاک در دهان گذاشته شود. 7 - در صورت شکسته شدن و یا هرگونه اتفاقی در کوتاهترین زمان با کلینیک تماس بگیرید. 8 - از کم و زیاد نمودن نیروی فنرهای فعال شده خودداری نمائید. 9 - جهت برداشتن پلاک از ناخن انگشت اشاره هر دو دست کمک گرفته و گیره های روی دندانهای کرسی را آزاد نمائید و از گرفتن اجزاء سیمی دیگر اجتناب کنید. 10 - طراحی، ساخت و دستور استفاده ازدستگاههای ارتودنسی متحرک برای هر بیماری متفاوت است، لذا فقط دستورات توصیه شده از جانب ارتودنتیست برای شخص شما را بکار ببرید. 11 - در مواقعی که از پلاک استفاده نمی شود، ان را در یک ظرف در بسته نگهداری کنید و جهت جلوگیری از شکسته شدن، از گذاشتن آنها در گوشه و کنار و جیب لباس اجتناب نمائید. 12 - مقدار نیرو، زمان و نحوه استفاده از دستگاههای خارج دهانی (چانه بندـ هدگیر ـ فیس بو ـ فیس ماسک) در موفقیت درمان تأثیر بسزائی دارد. لطفاً به دستورات داده شده در این خصوص نیز توجه فرمائید.   پلاک متحرک ارتودنسی   پلاک متحرک در دهان مراقبت های لازم در حین درمان ارتودنسی ثابت دستگاههای ارتودنسی وسائلی هستند که هزینه زیادی بابت آنها پرداخت می شود، همچنین قرار دادن آنها به دقت و نیز صرف وقت نیاز دارد. در صورت بی احتیاطی و شکسته شدن آنها نه تنها طول درمان طولانی می گردد، بلکه مشکلات خاصی چون پوسیدگی دندانها، بیماری لثه و از دست دادن فضای دندان کشیده شده و ... ایجاد می شود. لذا مراقبت از آنها و بهداشت دهان ضروری بوده و اکیداً توصیه می شود به موارد ذیل توجه نمائید: 1 - روز اول بعد از نصب براکتها بر دندانها از خوردن و آشامیدن مواد خوراکی رنگی مثل: چای، نوشابه، سس، رب، سبزی، شکلات، پاستیل و ... خودداری نمائید. 2 - در روزهای اولی که دستگاه ارتودنسی در دهان شما قرار می گیرد ممکن است دندانها حساس شده و یا احیاناً کمی درد و ناراحتی داشته باشید. اگر درد روی دندانها و لثه شدید بود با کلینیک تماس بگیرید. 3 - در طول درمان از خوردن غذاهای چسبنده مانند شکلات ، آدامس و مواد مشابه اجتناب کنید. 4 - غذاهای سخت مانند: ته دیگ، نان خشک و برگه میوه جات خورده نشود. 5 - گاز زدن به مواد غذایی سفت مانند: ساندویچ، سیب، هویج و میوه های مشابه انجام نگیرد. 6 - شکستن تنقلات مثل: تخمه، پسته، فندق، بادام و ... به هیچ وجه صورت نگیرد. 7 - هسته میوه های هسته دار مثل: هلو، شلیل، زردآلو و ... قبل از خوردن جدا شود. 8 - در موارداورژانس مثل: شکستن، خم شدن، باز و جدا شدن قسمتی از دستگاه و سیم بلافاصله با کلینیک تماس بگیرید و اصلاح آن را به وقت آینده یا روزهای بعد موکول نکنید. 9 - میزان نیرو و زمان استفاده ازدستگاهها کمکی خارج دهانی (فیس بو ، هدگیر، چانه بند) و کش های داخل دهانی در پیشرفت درمان نقش بسزایی دارد. لطفاً نیروی آنرا کم و زیاد ننموده و زمان تجویز شده را دقیقاً رعایت کنید. 10 - در صورت تجویز کش های داخل دهانی قبل از تمام شدن کش ها جهت دریافت آن به کلینیک مراجعه نمائید. 11 - مهم ترین نکته در خلال درمان ارتودنسی تمیز کردن مرتب دندانها و دستگاههای ارتودنسی می باشد. دستگاههای ارتودنسی به علتِ گیر غذایی، دندانها را مستعد پوسیدگی می کند. لذا بعد از هر وعده غذایی بطور صحیح و کامل دندانهای خود را مسواک زده و هنگامی که در خانه نیستید حتماً مسواک ارتودنسی خود را به همراه داشته باشید. هر دندانی بایستی ده مرتبه مسواک زده شود و یک مسواک زدن صحیح برای دو فک حدوداً 15 دقیقه زمان نیاز دارد. مطمئن شوید که موهای مسواک در ناحیه مجاور و زیر لثه ها را تمیز نماید. میکروب ها تمایل زیادی دارند که در این ناحیه مخفی گردند.

سلام به دانشجویان دندانپزشکی و علاقمندان به بهداشت دهان و دندان

تصمیم گرفتم که از این به بعد در این وبلاگ نکاتی در مورد اصطلاحات و کاربردها و تعاریف دندانپزشکی و رشته های تخصصی آن قرار دهم!

در درس ۱

دندانپزشک عمومی

رشته های تخصصی

پس از گذراندن شش سال دوره عمومی دندانپزشکی و ارائه پایان نامه ,فارغالتحصیل شده و با مدرک دکترای دندانپزشکی کلیه خدمات عمومی دندانپزشکی را ارائه می نماید . از جمله انواع ترمیم های دندانی , روت کانال تراپی , ارتودنسی های ثابت و متحرک , درمان بیماریهای دهان و دندانها , ساخت انواع پروتز های دندانی , جراحی های دهان و دندانها, تشخیص و درمان بیماریها.       اندودنتیکس(تخصص درمان ریشه)  پاتولوژی فک دهان و صورت(آسیب شناسی)  رادیولوژی فک دهان و صورت  جراحی  فک دهان و صورت  ارتودنتیکس  دندانپزشکی کودکان  پریودنتیکس(تخصص درمان لثه و بافتهای نگه دارنده)  پروستودنتیکس(تخصص پروتزهای دندانی)  دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی  تشخیص و بیماریهای ذهان     اندودنتیکس(تخصص درمان ریشه دندان)- تخصصی از دندانپزشکی است که علوم پایه و کلینیکی آن شامل تشخیص، پیشگیری و درمان بیماریها وصدمات پالپ و بافتهای اطراف ریشه مرتبط با پالپ می باشد. درمان پالپ دندان با نامهای روت کانال، اندو، عصب کشی و... شناخته می شود که این معمول ترین درمانی است که توسط متخصصین این رشته انجام می شود.      بیان اینکه دندانی احتیاج به معالجه ریشه دارد و یا به اصطلاح عامیانه عصب کُشی یا عصب کِشی شود در بسیاری از بیماران ایجاد هراس و اضطراب می کند و اغلب ترس آنها ناشی از مطالب نادرستی است که در این زمینه شنیده اند. بسیاری از بیمارانی که جهت خلاصی از درد فوراً اقدام به کشیدن آن نموده اند، بعداً پشیمان شده و آرزو می کنند که ای کاش با معالجه ریشه، دندان را نجات داده بودند. خصوصاً آنهایی که جهت جایگزینی آن دندانها با پروتزهای ثابت از هزینه گران این خدمات آگاهی می یابند. تعریف اندو یا اندودونتیکس؟      دندان مرکب از یک ساختمان سختی است که بافت نرم زنده ای را احاطه کرده است. این قسمت نرم مرکزی، پالپ (دراصطلاح عامیانه، عصب) نام دارد که شامل سلولها، عروق خونی واعصاب می باشد. اندودونتیکس شاخه ای از علم دندانپزشکی است که وظیفه تشخیص و درمان پالپهای آماسی و بیمار شده را به عهده دارد. چه عواملی سبب آماس و بیماری پالپ می گردند؟      پوسیدگیهای دندانی اگر درمان نشوند، بعد از تخریب مینا و عاج به پالپ رسیده و باعث التهاب و ناراحتی آن می گردند. علاوه بر پوسیدگی، عوامل دیگری چون سابقه ضربه ناگهانی به دندان، پرکردگی های عمیق، شکستگی و ترک دندان، تحلیل و سایش شدید دندانها و بیماریهای پیشرفته لثه در ایجاد آماس و بیماری پالپ نقش دارند. علائم بیماری پالپ چیست؟      برخی از علائم پالپ آماسی شامل درد ادامه داربه هنگام نوشیدن مایعات سرد و یا گرم، درد خود بخودی، درد هنگام جویدن و یا حتی موقع دراز کشیدن می باشد. گاهی نیز با توجه به سیر بیماری پالپ، ممکن است بیمار درد نداشته باشد. علائم ظاهری پالپ بیمار ممکن است وجود پوسیدگی عمیق و یا وجود ضایعه در انتهای ریشه، تورم و یا تخلیه چرک از دندان و یا انتهای آن باشد. فوائد معالجه عصب چیست؟      1 - دندان حفظ می شود. 2- وجود دندان باعث حفظ استخوان نگهدارنده آن می گردد. عوارض عدم درمان چیست؟      1 - آبسه 2- درد 3- عفونت شدید 4- نهایتاً از دست دادن دندان خواهد بود. درمان جایگزین چیست؟      در بعضی موارد و شرایط می توان معالجه ریشه را به اندکی بعد موکول کرد. در مواردی که دندان کشیده می شود درمان ، جایگزینی آنها با دندانهای مصنوعی (پروتز ثابت و یا ایمپلنت) می باشد که به مراتب گرانتر است. چند جلسه وقت برای درمان ریشه دندان لازم است؟      معالجه ریشه اکثر دندانها را می توان در یک جلسه انجام داد ولی بعضی از دندانها ممکن است به دو یا چند جلسه زمانی نیاز داشته باشند که در این موارد دندانها در پایان جلسات معمولاً پانسمان موقت می گردند. موفقیت درمان چقدر است؟      در صورتی که درمان ریشه بطور کامل و استاندارد انجام شود از موفقیت بالائی برخوردار است. چه عواملی باعث عدم موفقیت در درمان ریشه می گردد؟      علاوه بر اشکالات تکنیکی و اتفاقات حین کار، انحنای زیاد ریشه ها، وجود کانالهای جانبی، دفاع بدن و ... ممکن است معالجه ریشه دندان را بخطر اندازد. آیا اگر عصب درآورده شود، دندان می میرد؟      خیر، دندان بعد از معالجه ریشه(عصب) هنوز زنده می ماند چونکه تغذیه خارجی آن از سمت بافتهای در برگیرنده هنوز ادامه دارد. البته این زنده ماندن به معنای آن نیست که دندان مثل دیگر دندانها به تحریکات حرارتی و الکتریکی پاسخ مثبت دهد. آیا پس از معالجه ریشه درد وجود دارد؟      معمولاً مقداری درد و ناراحتی گذرای خفیف تا متوسط به دنبال از بین رفتن بیحسی تا چند روز وجود داشته که با تجویز مسکن های ضد التهاب تسکین می یابد. غالباً، ناراحتی و درد آنچنان نیست که مانع فعالیت های روزانه شود. در مواردی که درد زیاد است میتوانید با دندانپزشک معالج تماس بگیرید. آیا دندان بعد از معالجه ریشه تیره می شود؟      سابقاً دندانهایی که درمان ریشه می شدند به مرور تیره تر می گشتند، ولی امروزه با پیشرفت های تکنیکی احتمال این تغییر رنگ ناچیز بوده و اگر اتفاق افتاد، نیز با استفاده از روشهای سفید کردن و یا روکش های چینی و لامینت می توان با آن مقابله کرد. بعد از درمان ریشه، تاج دندان چگونه و با چه موادی باید ترمیم شود؟      نحوه ترمیم تاج دندان بستگی به نسج باقیمانده و دندان مبتلا دارد. در دندانهایی که متحمل نیروهای سنگین جویدن هستند و یا پوسیدگی آنها شدید بوده توصیه می گردد که با ترمیم های مطمئن تری چون روکش های فلزی و چینی بازسازی شوند. جراحی اندودونتیک یعنی چه؟      در مواردی که درمان معالجه ریشه دندان به شکست می انجامد. هنوز می توان دندان را نجات داد. در این موارد بعد از انجام بیحسی، دندانپزشک بافت لثه را به آرامی کنار زده و بافتهای آماسی انتهای ریشه را خارج نموده و یک پرکردگی نیز در ته ریشه جهت ممانعت از عود ضایعه قرار می دهد. بعد از انجام درمان ریشه و ترمیم نهایی آن، آیا اقدام دیگری لازم است؟      ضروری است جهت ارزیابی موفقیت درمان در طولانی مدت، ظرف 6 ماه تا یکسال آینده مجدداً ویزیت بعمل آید. در این ویزیت دندانپزشک موفقیت درمان، سلامت انساج لثه و ترمیم نهایی را ارزیابی می کند. مراحل درمان چگونه است؟      بعد از انجام بیحسی(در مواردیکه نیاز باشد)، درمان شامل مراحل زیر است: مرحله یک: دستیابی به کانال مرحله دوم: تعیین طول ریشه مرحله سوم: تمیز کردن و شکل دادن کانال ها مرحله چهارم: پرکردن کانال مرحله پنجم: ترمیم موقت مرحله ششم: ترمیم دائم معالجه ریشه دندان (Root canal Therapy ) لابد همه این ضرب المثل که می گوید:دندانی را که درد می کند باید کشید را شنیده اید. ما هم بسیار شنیده ایم، ولی باید توجه داشت که سابقه این ضرب المثل مربوط به زمانی است که علم دندانپزشکی وجود نداشته و افرادی بی صلاحیت مثل سلمانی ها عهده دار امور دندانپزشکی بودند. دندانپزشکان امروزی نه تنها درد را از بین برده،بلکه باعث تگهداری دندانها در دهان می شوند. از گذشته ای نه چندان دور تا بحال، عامه مردم لفظ عصب کُشی یا عصب کِشی را بجای معالجه ریشه دندان بکار می برند که چندان صحیح نبوده و آنچه که باعث رواج و شایع شدن این اصطلاحات شده، تصور مردم با توجه به از بین رفتن درد دندان بدنبال معالجه ریشه می باشد. قسمت سخت دندان تشکیل شده از میناـ عاج و سمان، که بافت نرمی را در داخل و وسط دندان بنام پالپ، احاطه کرده اند. تعریف Root canal Therapy:      این عنوان از سه کلمه Root به معنای ریشه، و Canal به معنای مجرا و Therapy به معنی معالجه تشکیل شده که مفهوم کلی آن معالجه مجرای ریشه دندان می باشد و شاخه ای از دندانپزشکی است که شامل دانش و اعمالی است که به معالجه و حفظ ریشه دندان می پردازد. پالپ چیست؟      پالپ دندان بافت نرمی است که در داخل دندان قرار گرفته و شامل عروق و اعصاب و سلولهایی می باشد. حس، تغذیه، عاج سازی و دفاع میکروبی از اعمال پالپ بشمار می آیند. چه عواملی باعث آسیب و صدمه با پالپ دندان می شوند؟      عوامل متعددی سبب آسیب به پالپ می گردند که عمده ترین آن تأخیر در ترمیم پوسیدگی ها و نتیجتاً گسترش آنها به پالپ دندان است که سبب آلودگی پالپ به میکروبهای دهان می شود. پالپ دندان همچنین ممکن است بر اثر ضربه ای ناگهانی حتی در مواردی چون ضربه قاشق و یا شکستن تخمه، پسته و بادام دچار التهاب و مرگ شود. ترکهای دندان، پرکردگی های وسیع و بعضی از مواد ترمیمی نیز سبب ساز هستند. نحوه معالجه ریشه دندان چگونه است؟      دندانپزشک بعد از بی حس نمودن دندان ( در مواردیکه لازم است) اقدام به برداشتن پوسیدگی و تراش حفره دسترسی به پالپ دندان نموده و پالپ عفونی و بیمار را از ریشه خارج می کند و بعد از تمیز نمودن و خشک کردن مجرای ریشه و دندان جای خالی پالپ را با موادی که به همین منظور ساخته شده اند پر می کند و سپس ترمیم قسمت تاجی دندان صورت میگیرد. آیا همه دندانها به یک تعداد ریشه دارند؟      خیر، تعداد ریشه دندانها بطور معمول و طبیعی ین یک تا سه عدد می باشد ولی دندانهایی نیز وجود دارند که دارای یک یا چند ریشه اضافی هستند و در حین کار و با گرفتن رادیوگرافی کشف می گردند. بطور طبیعی دندانهای قدامی دارای یک ریشه، دندانهای آسیای کوچک دارای یک یا دو ریشه و دندانهای آسیای بزرگ سه و چهار ریشه ای هستند. اگر پالپی که آلوده شده و ملتهب و دردناک است خارج نشود و به عبارتی معالجه انجام نگردد، چه اتفاقی می افتد؟      معمولاً درد آن بیشتر شده و بیمار را اذیت می کند، ولی مواردی وجود دارد که درد فروکش می کند. باید توجه داشت که از بین رفتن درد دندان نشانة بهبودی پالپ دندان نیست و عفونت به سیر خود ادامه می دهد. سرایت عفونت به استخوان انتهای ریشه باعث ایجاد گرانوم، کیست و یا آبسه می گردد که خود درد و ناراحتی ثانویه ای را به دنبال دارد. در صورت عدم معالجه ریشه دندان سیر بیماری نهایتاً منجر به کشیدن و یا از دست دادن دندان خواهد شد. چه مراقبت هایی لازم است تا دندان نیاز به معالجه عصب نداشته باشد؟      با مراجعه و معاینات منظم دندانپزشکی و رعایت اصول بهداشت دهان ودندان و ترمیم پوسیدگی ها در مراحل اولیه موردی برای معالجه ریشه دندان بوجود نمی آید. آیا صحیح است دندانی که معالجه ریشه شده، شکننده می گردد؟      دندانی که پالپ آن درگیر می شود، معمولاً دارای پوسیدگی وسیع بوده که مقدار زیادی از مینا و عاج را از بین برده است و گاهی دندانپزشک ناچار می گردد که مقداری از نسج سالم دندان را نیز برای دسترسی به پالپ بتراشد که مجموعه این عوامل بعلاوه خشک شدن دندان بر اثر از دست دادن تغذیه داخلی سبب میگرددکه دندان ضعیف و شکننده گردد که جای نگرانی ندارد، چونکه با ترمیم های خاص و یا روکش نمودن دندان می توان بر این نقیصه، چیره شد. چه عواملی در موفقیت معالجه ریشه دندان نقش دارند؟      مهارت دندانپزشک ، تعداد ریشه ها قطر و انحنای آنها، وجود ریشه ها و کانالهای اضافی و جانبی، نوع و قدرت بیماری زایی میکروبها، دفاع بدن و نوع بیماری پالپ در پیش آگهی درمان مؤثرند. آیا دندانی که معالجه ریشه دندان شده و هنوز درد دارد را باید کشید؟      معمولاً به دنبال معالجه ریشه دندان، از چند ساعت تا چند روز به درجاتی ممکن است دندان، درد داشته باشد که با تجویز داروهای مسکن برطرف میگردد و جای نگرانی ندارد. اگر درمان ریشه دندان شکست خورد، درمان بعدی چیست؟      اکثر دندانهایی که معالجه ریشه آنها با عدم موفقیت همراه شده را می توان با جراحی های اندودونتیکس نجات داد. دندانپزشک بعد از بیحس نمودن، لثه دندان را به آرامی کنار زده و اقدام به قطع انتهای ریشه نموده و آن را از انتها نیز ترمیم می: ند و دوباره لثه را می دوزد. آیا فقط ممکن است پوسیدگی بسیار وسیع بوده و قسمت اعظم آن نیز از بین رفته باشد و درد نداشته باشد و یا در اثر ضربه حتی در سالهای دور، پالپ آن مرده، ولی دردی نداشته باشد. عدم وجود درد دال بر نفی بیماری پالپ و یا عدم نیاز به درمان نمی باشد.   پاتولوژی فک و دهان و صورت(آسیب شناسی)- علمی است که علت، ویژگیها، نحوه عملکرد و تأثیربیماریهای مرتبط با ناحیه فک و دهان و صورت را کشف و بررسی می نماید. کاردراین رشته شامل تحقیق وتشخیص بیماریها با استفاده از معاینات کلینیکی، رادیوگرافی، میکروسکوپی، بیوشیمیایی و...می باشد.     رادیولوژی فک و دهان وصورت - تخصصی از دندانپزشکی است که با تهیه و تفسیر تصاویر واطلاعات بااستفاده ازاشعه های تابان به تشخیص و کنترل بیماریها و ناهنجاریهای فک و دهان و صورت می پردازد. اشعه X - مزایای یک معاینه رادیوگرافیک دندانپزشکی (با اشعه X) چیست؟      بسیاری از بیماریهای دندانها و بافتهای احاطه کننده آنها هنگام معاینه معمول دندانپزشکی دیده نمی شوند. از جمله مواردی که یک معاینه رادیوگرافیک آنها را آشکار می کند عبارتند از: نواحی کوچک پوسیدگی بین دندانها، عفونت استخوان آبسه یا کیست، آبنورمالیتی های تکاملی، بعضی انواع تومورها. کشف و درمان زود هنگام مشکلات دندانی از هدر رفتن پول و زمان جلوگیری کرده و باعث ممانعت از بروز ناراحتی های غیر ضروری می گردد. معاینه رادیوگرافیک، مشکلاتی از ساختار دهان را که در طی معاینه معمولی دیده نمی شود، آشکار می سازد. اگر شما تومور پنهانی داشته باشید، رادیوگرافی ها ممکن است به شما کمک کند که زودتر آن را کشف و درمان کنید. - میزان اشعهX در رادیوگرافی دندانپزشکی      ما هرروز از طرق مختلف در معرض تشعشع اشعه X می باشیم مثل لایه خارجی جو، مواد معدنی خاک، وسایل موجود در خانه(مثل مانیتور کامپیوتر و صفحات تلویزیونی) منبع میزان اشعه تخمینی (MSV) رادیوگرافی دندانپزشکی بایت وینگ(4 فیلم) 0.038 سری کامل دهان(حدود 19 فیلم) 0.150 رادیوگرافی پزشکی سری دستگاه گوارش تحتانی 4.060 سری دستگاه گوارش فوقانی 2.440 میزان متوسط تشعشع از لایه خارجی فضا در سال (Outer Space) 0.510 MSV میلی سیورت واحد اندازه گیری است که به ما اجازه می دهد میزان تشعشع اشعه X منابع مختلف را که کل بدن را متأثر می سازند(مثل تشعشع طبیعی زمینه) یا آنهایی که فقط بخشی از بدن را تحت تأثیر قرار می دهند(مثل رادیوگرافی ها) مقایسه نمائیم. - نحوة عمل اشعه X      وقتی اشعه X در یک معاینه دندانپزشکی از دهان شما می گذرد، قبل از رسیدن به فیلم، بخش عمده ای از آن توسط قسمتهای متراکم تر (مثل دندانها و استخوان) و مقدار کمتری توسط بافتهای نرم ( مثل گونه ها و لثه ها) جذب می شود. حاصل این کار، ایجاد تصویری روی رادیوگراف است. دندانها روشن تر بنظر می رسند. زیرا اشعه x کمتری از دندان عبور کرده و به فیلم می رسد. حفرات پوسیدگی و نواحی بیماری لثه تیره تر می باشند، زیرا اشعه ایکس بیشتری نفوذ کرده است. تفسیر این گرافی ها به دندانپزشک اجازه می دهد تا با اطمینان و صحت کامل مشکلات پنهان را کشف کند. - فواصل زمانی در رادیوگرافی      دفعات و فواصل زمانی تهیه رادیوگرافی در هر بیمار، بستگی به نیازهای شخصی وی دارد. از آنجائیکه وضعیت هر بیماری متفاوت از دیگری است. برنامه معاینات رادیوگرافیک باید برای هر بیمار بطور جداگانه طرح ریزی شود. دندانپزشک، تاریخچه شما را مرور می کند. دهان شما را معاینه می کند و سپس تصمیم می گیرد که آیا شما به رادیوگرافی احتیاج دارید یا نه، و اگر احتیاج دارید چه نوعی برای شما مناسب است؟ اگر شما یک بیمار جدید باشید، دندانپزشک ممکن است رادیوگرافیهایی توصیه کند تا وضعیت کنونی پنهان دهان شما را مشخص کند و بتواند تغییرات آتی را آنالیز نماید. برنامه رادیوگرافی های لازم در مراجعات پیگیری بر حسب سن شما، احتمال بروز بیماری و علائم و نشانه های آن متفاوت است. ممکن است فیلمهای جدید لازم باشد تا پوسیدگیهای جدید کشف شود یا وضعیت بیماری لثه مشخص شود یا وضعیت رشد و تکامل ارزیابی گردد. کودکان ممکن است رادیوگرافیهای بیشتری نسبت به بزرکسالان احتیاج داشته باشند. این امر بدین دلیل است که دندانها و فک آنها در حال تکامل است و دندانهایشان بیشتر از بزرگسالان در معرض پوسیدگی است.