از صدمات وارده به ناحیه سر و صورت، وارد آمدن ضربه به دندانهای کودکان بسیار شایع تر است. در تمام سنین ضربه در پسرها شایع تر از دخترها می باشد. عواملی مثل جلو زده بودن دندانهای بالا و باز بودن لب ها هم این امر را تشدید می کند.

شکستن اجسام سخت

از جمله آسیب های موجود، وارد آمدن فشار زیاد به دندان،‌هنگام شکستن پسته، فندق و ... با دندان می باشد. در صورت شکستن دندان پس از اعمال فشار زیاد روی آن،‌حتماً باید جهت درمان کودک را به دندانپزشک ارجاع داده و منتظر درد گرفتن دندان کودک نباشیم.

ضربه

گاهی در اثر ضربه های خارجی، لبه دندان شکستگی پیدا می کند. شکستگی لبه دندان هر اندازه که باشد. لازم است جهت ترمیم دندان، کودک را نزد دندانپزشک فرستاد. زیرا بر اثر باز شدن عاج دندان به تدریح مواد آلوده کننده وارد مغز دندان شده و حیات دندان را به خطر می اندازد.

جابجایی دندان

در موارد شدیدتر ممکن است دندان دچار لقی شده، یا به داخل استخوان فک فرو رفته، و یا از جای خود بیرون زده باشد. در مواردی لثه دچار پارگی و خونریزی می شود،‌و یا در قسمتی از دهان کبودی ایجاد می شود.  

گاهی شدت ضربه به حدی است که علاوه بر دندانها، استخوان فک نیز دچار شکستگی می شود. در همه این موارد باید کودک را سریعاً به نزد دندانپزشک برد.

یکی از مسایلی که در هنگام ضربه به دندانها رخ می دهد،‌ بیرون افتادن دندان از دهان است. در این مواقع حفظ دندان دایمی کودک بستگی به اقدامات صحیحی دارد که بلافاصله پس از بیرون افتادن دندان انجام می دهیم. متأسفانه تا کنون تعداد زیادی از دندانهای دایمی کودکان در اثر ناآشنایی به این امر از دست رفته است.

اگر محل دندان صدمه زیادی ندیده ، مثلاً فک نشکسته یا لثه پاره نشده باشد، دندان را در حفره خود قرار دهید. برای این کار دقت نمایید سطوح خارجی و داخلی دندان بطور صحیح قرار گیرد. سطح خارجی و داخلی دندان صاف و سطح داخلی یا زبانی گود می باشد. برای تشخیص می توانید از شکل دندانهای مجاور استفاده کنید. در هنگام جاگذاری از دستکاری محل دندان بطور جدی خودداری کنید.
پس از اینکه دندان را در محل خود قرار دادید،‌با انگشت و به ملایمت لبه های لثه را فشار داده و تکه ای گاز یا پارچه تمیز مرطوب روی دندان قرار دهید. سپس از کودک بخواهید که با فشار دادن دندانهای خود، آن را نگه دارد.
در صورتی که قادر به قراردادن دندان در محل خود نیستید، دندان را در یک لیوان شیر با آب جوشیده سرد شده قرار دهید. در صورت عدم دسترسی از آب معمولی استفاده کنید همچنین می توان دندان را در دستمال تمیز مرطوبی قرار داد. مهم این است که دندان به هیچ وجه در محیط خشک نگهداری نشود.

کودک را هرچه سریعتر به نزد دندانپزشک برده تا دندان را پس از جاگذاری، ‌به دندانهای دیگر ثابت کرده و سپس چندین ماه تحت مراقبت قرار می دهد.

هر چه زمان بیرون بودن دندان از دهان کمتر باشد و دندان در این مدت مرطوب بماند، در نتیجه درمان رضایت بخش تر است و دندان می تواند دوباره در جای خود محکم شود. بنابراین با مراجعه هرچه زودتر، حتی الامکان در فاصله زمانی کمتر از نیم ساعت، احتمال پیوند دوباره دندان با استخوان(‌توسط الیاف دور دندان ) ‌بیشتر می شود.

گاز گرفتگی زبان و گونه در کودکان پس از انجام درمانهای دندانپزشکی توام با بی‌حسی.
والدین کودکانی که در مطب دندانپزشکی بی‌حسی موضعی دریافت می‌دارند، باید آگاه باشند که بافت نرم در ناحیه تزریق، برای یک ساعت یا بیشتر بی‌حس خواهد بود. این کودکان باید به دقت تحت نظر باشند تا نتوانند سهواً و عمداً این بافت را گاز بگیرند. کودکانی که بی‌حسی فک پایین را برای اعمال ترمیمی معمولی دریافت می دارند، ممکن است لب، زبان یا سطح داخل گونه را گاز بگیرند. گاهی اوقات والدین یک یا دو ساعت بعد از ملاقات دندانپزشکی به مطب تلفن می‌کنند تا آسیب وارده به مخاط دهان کودکشان را اظهار دارند. اگر این حادثه در طی ملاقات دندانپزشکی روی داده باشد، والدین ممکن است شگفت زده شوند. در تمام موارد کودک ناحیه را جویده است و در نتیجه 24 ساعت بعد در محل زخمی وجود خواهد داشت. معمولاً والدین تصور می‌کنند که علت این زخم، بروز عفونت ناشی از کار دندانپزشک و یا وسایل غیر استریل مطب است که کاملاً اشتباه است و فقط نتیجه عدم مراقبت از کودک در زمان بی‌حس بودن لب و زبان، پس از درمان دندانپزشکی می‌باشد. با این حال، کودک باید در 24 ساعت اول دیده شود. دهانشویه آب نمک وسرم در تمیز نگهداشتن ناحیه کمک خواهدکرد.

در مواقع بیرون افتادن دندان شیری به دنبال ضربه، والدین چه کاری می‌توانندانجام دهند؟
در اسرع وقت باید با دندانپزشک تماس گرفته شود.

در مواقعی که دندان دائمی در اثر ضربه بیرون افتاد، چکار باید کرد؟
دندان بیرون افتاده را پیدا کرده و سریعاً با آب سرد بشوئید(آن را نسابید و به آن مواد پاک کننده نزنید و فقط از آب استفاده کنید)توسط یک تکه گاز تمیز و یا پارچه خیس آن را گرفته و در جای خود در دهان قرار دهید و با فشار ملایمی آن را به جای خود هدایت کنید. اگر نتوانستید این عمل را انجام دهید، دندان را در داخل ظرف تمیزی محتوی آب دهان، آب، شیر و یا سرم نمکی قرار داده و یا در دهان نگهدارید و سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید. در صورتی که خارج از اوقات کاری مطب این اتفاق افتاد درنگ نکرده و تلفن او را پیدا کنید. هرچه شما سریع‌ترعمل کنید شانس حفظ و بقای دندان بیشتر خواهد شد.

هنگامی که قسمتی از دندان شکسته شود چه باید کرد؟
فوراً با دندانپزشک اطفال تماس بگیرید. اگر سریع عمل کنید می توانید دندان را حفظ نموده و از عفونت عصب و نیاز به درمانهای دندانپزشکی سخت‌تر در آینده جلوگیری نمائید. در این مواقع دهان را با آب شستشو داده و برای جلوگیری از تورم کمپرس سرد نمائید. اگر توانستیدقطعه شکسته شده را پیداکنید و آن را با خود به مطب دندانپزشکی ببرید.

هنگامی که ضربه محکمی به سر وارد شد و یا فک شکست، تکلیف چیست؟
دراین مواقع سریعاً به اورژانس بیمارستان محل مراجعه کنید. یک ضربه به سر می‌تواند ادامه زندگی را تهدید نماید.

در مواقعی که کودک دندان درد دارد چه باید کرد؟
با مطب دندانپزشکی تماس گرفته و یا بدون گرفتن وقت قبلی به آنجا مراجعه کنید. برای راحتی فرزندتان می‌توانید دهان را با آب شستشو داده و کمپرس سرد کنید،از گذاشتن کمپرس گرم در موضع و یا قرص‌های مسکن بر دندان متألم خودداری کنید.

چگونه می توان از ایراد صدمات به دندان جلوگیری کرد؟
- به هنگام ورزش می‌توان از گاردهای لاستیکی دندانها استفاده کرد.
- برای نگهداری کودکان در اتومبیل از صندلیهای مخصوص استفاده کنید.
- مراقب کودکان از بابت سقوط، افتادن و غلتیدن بر اشیاء و نیز آسیبهای الکتریکی باشید.
- با معاینات منظم دندانپزشکی و مراقبت‌های پیشگیری کننده، فرزندتان را در مقابل دندان دردهای غافل گیر کننده، محافظت کنید.
- در انتخاب اسباب بازی موارد ایمنی را حتماً مدنظر داشته باشید